OVT is terug te luisteren op alle podcastplatforms. Klik hier voor de link naar jouw favoriete podcastapp.
OVT
OVT 25 mei 2025
De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa werd deze week door Trump onder vuur genomen over een zogenaamde 'witte genocide'. Waarom komt deze theorie op? En hoe verhoudt het zich tot de geschiedenis van de witte Zuid-Afrikanen die zichzelf de Bittereinders noemen? Te gast is historicus Vincent Kuitenbrouwer.
Verder in OVT: De Surinaamse verkiezingen, de cassetterevolutie, recensies van Sanne Frequin, de column van Abdelkader Benali en meer.
Verkiezingen Suriname en de geest van Bouterse
Zondag zijn de parlementsverkiezingen in Suriname. Voor het eerst in 45 jaar speelt Desi Bouterse geen directe rol meer; de invloedrijke oud-president overleed 6 maanden geleden. Toch blijft zijn partij, de Nationale Democratische Partij (NDP), onlosmakelijk verbonden met zijn nalatenschap.
Hoe worstelt de NDP met de erfenis van Bouterse? We vragen het Ank Kuipers, journalist in Suriname.
Zuid-Afrika en de Bittereinders
De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa werd deze week door de Amerikaanse president Trump onder vuur genomen. Trump wapperde met A4’tjes waarop vermoorde witte Zuid-Afrikanen stonden uitgeprint, terwijl hij sprak over een zogenaamde ‘witte genocide’. Er is geen sprake van een buitenproportionele toename van geweld tegen deze groep. Waarom steekt deze theorie dan toch zo hardnekkig de kop op? En hoe verhoudt het zich tot de geschiedenis van witte Zuid-Afrikanen die zichzelf de Bittereinders noemen?
We vragen het aan historicus Vincent Kuitenbrouwer, schrijver van War of Words, Dutch pro-boer Propaganda en the South African War (1899 – 1902).
De cassetterevolutie en 'De Radiola Improvisatie Salon'
Eind jaren '70 was in het VPRO-radioprogramma De Radiola Improvisatie Salon een revolutie in de muziekindustrie te horen. Iedereen die zelf een bandje had opgenomen, kon die insturen. En dat bandje werd dan zonder selectie of censuur afgespeeld op de radio. Een radicaal idee, maar hoe klonk dat?
Marco van Dalfsen is op zoek naar deze ingestuurde cassettebandjes en naar opnames van het programma zelf, voor een erfgoedproject in samenwerking met het Allard Pierson Museum, de Concertzender, Diggin’ Demo’s, Muziekweb en Podiumkunst.net. Dalfsen is te gast. Luisteraars met tips kunnen mailen naar muziekcassette@gmail.com. Meer info op www.cassettecultuur.nl.
Raising the flag
Raising the flag on Iwo Jima, is de iconische foto die in alle schoolboeken symbool staat voor de Amerikaanse overwinning in de Pacific. Die komt ook voor in het eerste deel van ‘Operatie onthechting’ dat deze uitzending te horen is.
En over die beroemde foto is de laatste maanden in Amerika controverse ontstaan. Niet over de foto zelf, maar over het Ministerie van Defensie, dat de foto besloot te cancelen. Fotografie-expert Rutger van der Hoeven, ook te horen in Operatie Onthechting, vertelt.
De Italiaanse juwelenoorlog
Het is een kleine rel in Italië: de nazaten van het laatste koningshuis willen hun familiejuwelen terug, maar maken tot nu toe geen schijn van kans. Want de sieraden behoren de staat toe, en niet de nazaten van de monarchie die met Mussolini heulden, zo luidde het oordeel in 2022 en zo bevestigde een Romeinse rechtbank vorige week. Maar de familie vecht deze uitspraak aan.
De vraag is natuurlijk hoe deze juwelenoorlog afloopt. Historicus en kenner van het Italiaanse koningshuis Frans Willem Lantink vertelt meer.
Recensies van Sanne Frequin
Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin.
Deze week is de beurt aan Sanne Frequin. Zij bespreekt twee historische boeken en een film:
-
Wereldsteden van de Lage Landen - Nadia Bouras, Manon van der Heijden et al. (red.)
-
Medusa in de spiegel - Jacqueline Klooster
-
Metamorfose - Pim Zwier
Operatie Onthechting #1: Richting de duisternis
Kunstenaar Marianne Ingleby erft het fotoarchief van haar opa Bruce Elkus, Amerikaans legerfotograaf. In 1944 vertrok hij naar het Japanse eiland Iwo Jima, bekend van een van de bloedigste slagen van de Tweede Wereldoorlog.
Als Marianne na zijn dood door de foto’s gaat stuit ze op gruwelijke beelden: soldaten met weggeblazen ledematen, een Japanse schedel op een stok als oorlogstrofee en naakte vrouwen met dronken Amerikanen in bordelen. De foto's blijken destijds nooit gepubliceerd: te ontluisterend. Liever keek men naar de wereldberoemde heroïsche foto 'Raising the Flag on Iwo Jima', hét symbool van de Amerikaanse overwinning in de Pacific.
Marianne blijkt goud in handen te hebben met het zeldzame foto-archief. Ze is benieuwd naar de ervaringen van haar eigenzinnige opa, die naast honderden foto’s ook aangrijpende brieven vanaf het front naliet. Wat heeft hij meegemaakt aan het front? Waarom maakte hij foto’s buiten zijn opdracht? Welke herinneringen roepen ze op bij de Amerikaanse veteranen? En hoe wordt er in Japan op gereageerd?
Samen met radiomaker Laura Stek reist Marianne vanuit Nederland naar Amerika en Japan, gedreven door de vraag: hoe groot is het gat tussen wat we te zien krijgen en de realiteit van oorlog?
Deel 1 en 2 kwamen in 2020 uit, deel 3 en 4 in 2025.
‘Operatie Onthechting’ is een coproductie van Prospektor en VPRO voor NPORadio1. Narratief en edit: Laura Stek, research: Marianne Ingleby, eindmix: Arno Peeters, creatief producent: Eefje Blankevoort, uitvoerend producent: Laura Verduijn, animatie: Floris Deerenberg, vertaling Japan: Manami Midorikawa en Keimi Yamada. Stemacteurs: Maarten Heijmans, Dafne Holtland, Kai Gotoh en Aki Watano.
Mede mogelijk gemaakt door het Vfonds, het Postcode Loterij Fonds voor journalisten en het NPO-fonds.