de zoeker
De mens is nieuwsgierig en inventief. Achter de horizon, voorbij elke bekende theorie, soms tegen beter weten in zoeken we naar nieuwe materie en frisse ideeën, en vechten we zelfs voor meer begrip voor elkaar.
Niet in Nederland?
In deze aflevering
We leven in een regenboog van chaos, maar daar achter verschuilt zich vaak orde. Wat kan de wiskunde doen om die te zien? En kijk eens naar de miljoenen stoffen die we kennen. We weten dat ze eigenlijk bestaan uit een heel beperkt aantal scheikundige elementen. Kunnen we elementen maken die in de natuur niet voorkomen? Ook volkeren komen uiteindelijk uit gezamenlijke elementen voort. Is de chaos in het Midden-Oosten tegen te gaan door te laten zien wat hun gemeenschappelijke voorouders schreven?
De drie wetenschappers in deze aflevering van the mind of the universe zoeken uit alle macht naar iets waarvan ze weten dat het bestaat.
Zware Jongens
Artikel uit de VPRO Gids bij deze zevende aflevering, over het vinden van sterke elementen
Wiskundig genie Artur Ávila zoekt orde in chaos
A Brazilian Wunderkind Who Calms Chaos
Artur Ávila (Brazilië, 1979) werd geboren op het platteland langs de uitlopers van de Amazone, als zoon van eenvoudige arbeiders. Al op 21-jarige leeftijd promoveerde hij als wiskundige en als 35-jarige won hij als eerste Latijns-Amerikaan de prestigieuze Fields Medal - een soort Nobelprijs voor wiskundigen. Avila is expert op het gebied van systeemdynamica. Hij doet voorspellingen over systemen die zich volgens een aantal vastgestelde regels ontwikkelen; van planeten die rond een ster bewegen tot soorten die in de loop van de tijd toe- of afnemen. Hij schept dus orde in ogenschijnlijke chaos. Maar de chaos van het dagelijks leven is hem soms te veel in zijn woonplaats Rio de Janeiro. En fietsen of lopen in het verkeer laat hij wel uit zijn hoofd in Parijs, waar hij de helft van het jaar werkt. Want hij is als de dood om in die chaos een ongeluk te krijgen.
Artur Ávila
Artur Ávila schept orde in de chaos door dynamische systemen in de wiskunde te analyseren en te categoriseren.
Yuri Oganessian zoekt nieuwe elementen
Hoe veel levende wetenschappers ken je naar wie een element in het periodiek systeem der elementen is vernoemd? Geen een, waarschijnlijk. Er bestaat er dan ook maar één: Yuri Oganessian (Rusland, 1933). Het superzware element nummer 118 draagt sinds vorig jaar officieel zijn naam: oganesson. Oganessian bleek een briljante leerling in de Sowjet-Unie. Hij won de nationale natuurkundecompetitie én die in architectuur. Hij droomde van een leven als architect, maar werd natuurkundige - zo zat het systeem in elkaar. Hij werkt al vanaf het begin in 1954 in het instituut waarvan hij nu directeur is: het Flerov Laboratorium voor Kernreacties in Dubna. In samenwerking met internationale partners zijn daar de afgelopen jaren grote successen geboekt: de onderzoekers hebben superzware elementen gemaakt (die overigens meteen weer uit elkaar vielen). Waaronder dus oganesson. Wat ligt er verder nog in het verschiet?
Yuri Oganessian
Door atomen op elkaar te laten botsen ontdekt Yuri Oganessian zwaardere en stabielere elementen.
Hani Hayajneh zoekt naar pre-islamitische beschavingen
In de woestijn van Jordanië, ingeklemd tussen de brandhaarden van het Midden-Oosten-conflict, zoekt Hani Hayajneh (Jordanië, 1965) naar inscripties op rotswanden en basaltstenen die zijn achtergelaten door voorbijtrekkende bedoeïen. Schrijfsels vergelijkbaar met twitterberichten, maar dan uit een pre-islamitisch tijdperk. De tijd die hedendaagse islamieten ook wel denigrerend the age of ignorance noemen. Hayajneh is hoogleraar pre-islamitische talen en culturen aan de Yarmouk universiteit in Jordanie en Unesco-ambassadeur voor het (im)materieel erfgoed in het Midden-Oosten. Hij wordt internationaal erkend als een absolute expert op dit gebied. Zijn talenkennis van (moderne en) dode talen zoals het Aramees, Fenicisch, Palmyreens en Nabatees is ongeëvenaard. Die brede kennis stelt hem in staat nieuwe dwarsverbanden te leggen in het onderzoek naar oude culturen. Dwarsverbanden waarvan hij hoopt dat ze ook de banden tussen hedendaagse volkeren kunnen versterken.
Hani Hayajneh
Hani Hayajneh creëert trots, herkenning en begrip door inscripties op rotswanden en basaltstenen in het Midden-Oosten te vertalen.
de verbinder
In deze laatste aflevering van The Mind of the Universe: onze wetenschappelijke en technologische kennis groeit sneller dan ooit. En die kennis wordt via internet voor iedereen toegankelijk. Wat betekent dat voor de wereld van morgen?
de denker
Hoe denken dieren, zien we zelf wel de echte realiteit, en kunnen geloof en wetenschap samengaan? The Mind of the Universe geeft antwoorden.
de speler
Onze cultuur en onze kennis bestaan dankzij het spel. Wat betekent spelen voor de wetenschap? Aflevering 8 van The mind of the universe
de dromer
De mens is een dromer van grootse en vaak onmogelijk geachte plannen en onbereikbare utopieën. Kunnen we alles realiseren wat we dromen?
de illusionist
Is ons brein het meest magische element dat we kennen? Om hersenen na te bouwen, moet je precies weten hoe ze werken.
de verkenner
Van de diepten van het universum tot het binnenste van de aarde en ons bestaan als mens: de verkenner is gefascineerd door het onbekende.
de maker
De mens past zijn omgeving aan zichzelf aan, en daarin zijn we heel vindingrijk.
Wij zijn Homo technologicus, maker in hart en nieren.
de veroveraar
We hebben de aarde veroverd op andere mensachtigen, maar kunnen we ook winnen van virussen? En de quantumwereld veroveren? Aflevering 2 van The mind of the universe
de schepper
Wat wordt er mogelijk nu we volop aan de knoppen van het leven kunnen draaien? Robbert Dijkgraaf gaat te rade bij Lee Cronin, George Church en Hans Clevers.
the mind of the universe
Wat drijft vooraanstaande wetenschappers in hun zoektocht naar nieuwe kennis? In the mind of the universe laat Robbert Dijkgraaf het zien. Kijk met hem mee.
