Hoe hou je zo’n nomadenbestaan vol?
“Als ik op reis ben dan mis ik de tijd van mijn jeugd. Soms ga ik terug naar mijn thuisland maar niet naar de bergen waar ik vandaan kom (een vrij primitief gebied, waar geen scholen waren in hun kindertijd, CC). Ik zou er graag twee of drie maanden willen blijven. Maar ik maak meestal geen plannen.”
Aysun verduidelijkt:
“Als je in Europa woont kun je gaan en staan waar je wilt. Je hoeft jezelf niet af te vragen waar je thuis is. Het is namelijk niet mogelijk om terug te gaan naar onze geboorteplek in de bergen. De regering wil niet de mensen naar de bergen gaan vanwege het Koerdische probleem. Alleen in de zomer voor de schapen. Het is ook wel gevaarlijk om daarheen te gaan vanwege de Koerdische rebellen."
Hoe is het tegenwoordig gesteld met de Koerdische taal in Turkije?
“Op de scholen wordt geen Koerdisch onderwezen. Als je de taal wilt leren dan moet je een dure privé-cursus volgen. De meeste mensen zeggen, ‘dit is mijn moedertaal, waarom zou ik moeten betalen om het te leren’. Het is dus niet zozeer een politiek maar economisch probleem. Alhoewel het is natuurlijk een beleid van de regering. Maar het is onmogelijk om de Koerdische identiteit te wissen. Voorheen was dat inderdaad wel de opzet, daarom vochten en vechten de Koerden voor hun rechten.”
Hoe is het als Koerdische musicus in Turkije?
“Als ik zing dan vinden de Turken dat prachtig, ‘maar waarom zing je Koerdisch en geen Turks?’ Zelfs de grootste nationalisten worden door mijn liederen geraakt, maar toch kunnen ze het niet nalaten te zeggen dat het beter is als ik in het Turks zing. Ik kan het wel begrijpen als men vraagt of ik een paar liedjes in het Turks zing, maar toch niet mijn hele repertoire? Ik zou zelfs in het Hollands moeten kunnen zingen als ik dat wil!”
Aysun vult aan dat er wel degelijk Turken zijn die Aynur respecteren om wie ze is. Het probleem ligt vooral aan het gebrek aan educatie.
“Het is eerlijk gezegd ook moeilijk om op te kunnen treden in Turkije. We moeten alles zelf organiseren. Terwijl Aynur een groot publiek trekt. Ze trekt meer publiek aan dan Turkse muzikanten die een gratis concert geven.”
Vertel eens wat over je snaarinstrument, het doet me denken aan een Iraanse setar.
“Het is een tembur, familie van de setar. Oorspronkelijk heeft het instrument drie snaren maar het is intussen gemoderniseerd met zeven snaren. De tembur is heel belangrijk voor de rituelen van de alevieten (Alevisme is een mystieke stroming in de islam, CC). De teksten zijn als een filosofisch boek. Ze beschrijven hoe alles is ontstaan, hoe de aarde is ontstaan. Er wordt gesproken over de mensheid, over liefde, over het water, over de zon, over de natuur. Een soort orakel dus. Alevisme lijkt een beetje op soefisme, maar dan anders. De religie heeft meer verwantschap met het zoroastrisme dan met de islam, hoewel er een bepaalde vorm is die wel meer richting de islam gaat.”
En jullie zijn Alevieten?
“Ja, maar daar doen we verder niets mee. We hebben geleerd om de natuur te respecteren, hoe we kennis en muziek moeten delen, dat we niet mogen liegen, of iemand pijn doen, niet egoïstisch zijn. Focussen op één ding. Een soort mindfullness, of yoga.” Waar de zussen smakelijk om moeten lachen.
Vanavond begint Morgenland in het Bimhuis. De VPRO neemt de vrijdag- en de zaterdagavond op. Daarvan is zondagavond alvast een gedeelte te horen in Vrije Geluiden op NPO 6 tussen 20 en 24 uur.
