Elza Soares

Charlie Crooijmans ,

De koningin van de samba

De 80-jarige Braziliaanse Elza Soares is zonder twijfel de koningin van de samba. Ze ging een samenwerking aan met een clubje avant-gardisten uit São Paulo onder leiding van producer en drummer Guilherme Kastrup. Het resultaat was het album A Mulher do fim do Mundo (mais um discos 2016). De combinatie van samba sujo (smerige samba) uit São Paulo met heftige onderwerpen als seks, dood en leven, is ijzersterk en relevant. De teksten refereren aan haar heftige leven, maar ook aan de huidige maatschappij. Voor de VPRO-gids schreef ik een stuk op basis van een interview, met dank aan Kastrup...

Interview met Elza

Schriftelijk vragen stellen is leuk, maar het is altijd beter om iemand face-to-face te interviewen, desnoods via Skype, omdat je dan kunt doorvragen. Per mail kunnen de antwoorden evengoed door het managementteam opgesteld worden. Enfin, Kastrup stelde voor om vragen te stellen via hem, omdat hij op een informele manier dichtbij kan komen. Nadat ik het artikel goed en wel had ingeleverd bij de gids kreeg ik een mailtje doorgestuurd van Juliano Almeida (manager en vertrouweling van Elza) via Kastrup. Ja, zo gaat dat in Brazilië, een vriend van een vriend... Toch herken ik haar in de bondige antwoorden.

Het is ongelooflijk hoe Elza Soares in het leven staat. Zoveel tegenslagen, en verdriet, maar ook waanzinnig veel succes. Ze vertelde ergens over de heilige São Jorge die haar een leven vol hindernissen voorspelde. Ik wilde weten of ze religieus is, en of ze nog met São Jorge gesproken heeft.

ES: Tot vandaag de dag herinner ik me hem, ik heb nog steeds contact met hem, hij is mijn vriend, mijn beschermengel. Ik ben spiritueel en ik heb veel vertrouwen, tenminste, vertrouwen in tot hoever ik het geschopt heb.

Neem je die veiligheidsspeld (die ze nodig had om haar kleding bij elkaar te houden tijdens de zangwedstrijd van Ary Barroso) mee naar Nederland?

ES: RSRSS (dit is hoe Brazilianen lachen op schrift) tot vandaag de dag neem ik die veiligheidsspeld mee, om niet te vergeten waar ik vandaan kom...

Is muziek een soort roeping?

ES: Muziek is mijn redding... een medicijn voor mijn ziel...

Waar komt die kracht toch steeds weer vandaan?

ES: Van mijn geloof, soms verbaas ik me er zelf over...

De teksten op het album A Mulher do Fim do Mundo zijn als een spiegel van je leven, klopt dat?

ES: Ik heb m’n ziel gegeven op dit album. Ik identificeer me met alles wat ik zing. Alles is beschreven, mijn gevecht tegen racisme, tegen homofobie en het geweld tegen vrouwen.

Hoe was het om met Guilherme Kastrup en de jonge muzikanten uit São Paulo te werken?

ES: Deze jongeren ontroeren me, ik leer heel veel van ze. Het is allemaal de schuld van Kastrup...

Je bent sterk gekant tegen dingen die 'careta' (saai, conformistisch) zijn. Noem eens iets?

ES: Het Vooroordeel!!!

CD End of the World Remixes (Mais um Discos)

Eerlijk gezegd kan ik nog steeds enorm genieten van het originele album The Woman at the End of the World (2016), maar voor het Britse label Mais um Discos was de tijd rijp om remixes te laten maken. De Braziliaanse 'Koningin van de Samba' Elza Soares die inmiddels 80 jaar (of ouder) is, is voor de duvel niet bang. Niets is te gek voor haar. Het project The Woman… is opgestart door producer en drummer Guilherme Kastrup en het avant-gardistische noise-rock collectief uit São Paolo. Het bleek een succesformule. De teksten zijn hoogst persoonlijk: ze reflecteren Elza’s heftige leven, en krijgen door de muziek een extra lading. Nu zijn dezelfde nummers geremixt door producers en DJ’s uit Londen, Lissabon, New York en Rio de Janeiro. DJ en radiomaker Gilles Peterson en de Portugese producer Nidia Minaj hebben van Pra Fuder ieder op een eigen manier dansvloerkraker gemaakt. De remix van Kiko Dinucci (uit het collectief) heeft Luz Vermelha nog grimmiger gemaakt. Ook O Canal is door Soundway Records’ iZem iets duisterder geworden. Prachtig is het contemplatieve nummer Solto dat Ricardo Dias Gomes heeft uitgekleed en er effecten en synths aan heeft toegevoegd. Toch geen slecht idee die remixes.
Op 27 juni is Elza Soares met de avant-gardisten te zien in Rotterdam met de originele nummers.

Charlie Crooijmans