door Jan Nieuwenhuis

Over het basklarinetduo Buste vertelde Paul Termos ooit in een interview met Ton Hartsuiker: “Het is hele duidelijke, eenvoudige muziek, zou je kunnen zeggen. In zoverre muziek ooit eenvoudig kan zijn hoor, in feite is geen enkele muziek eenvoudig.” In zijn klankuniversum wil Termos zich zo veel mogelijk beperken, omdat hij vindt “dat in bepaalde stromingen in de geïmproviseerde muziek een wijd klankuniversum veel efficiënter kan worden gehanteerd en veel verdergaand dan ooit in componeren mogelijk kan zijn.”

Het is veelzeggend: Termos’ gecomponeerde muziek is inderdaad ontdaan van franje. Het is muziek van weinig noten die uitzonderlijk effectief zijn. Zo bezien sluit zijn stijl aan bij de harde, ietwat lompe, Haagse school van Louis Andriessen en de zijnen. Toch is het niet ondoordringbaar of onplezierig. Het is steenhard met een verwrongen lyriek. Het heeft dus iets minimalistisch, het werk van Termos. Toch, in hetzelfde interview met Hartsuiker weerlegt hij de ogenschijnlijke gelijkenis: “hoogstens op het niveau van het interessant vinden om met een heel beperkt gegeven toch te kijken hoe ver je kunt gaan. Heel bewuste zelfbeperking, maar voor de rest helemaal niets. In sfeer en karakter, ik vind het totaal andere muziek. Ik vind het ook geen leuke muziek, minimal music, op enkele hele zeldzame uitzonderingen na.”

Termos’ muziek wordt gekenmerkt door speelsheid, een combinatie van een monumentale hardheid en een uitnodigende lyriek. Het is muziek die zichzelf open en bloot ontwikkeld, alsof je het gedachteproces van de muziek kan volgen. Ook in zijn eerste strijkkwartet speelt hij dat uit. Enerzijds heeft het kwartet een statische immobiliteit: een obstinate basnoot, repeterende figuren. Anderzijds daarboven korte snelle figuren, lyrisch haas. Een perpetuum mobile, wel constant in beweging maar toch daarin vastgeroest. Op onverwachte punten hort en stoot de machine, kraakt het mechanisme om niet lang daarna weer als een locomotief door te stomen.

De eerste echte aflevering van Het Weeshuis van de Nederlandse Muziek, op 12 september 2015, vond uitzonderingsgewijs plaats niet in Splendor in Amsterdam, maar in de Kleine Zaal van het Muziekgebouw aan 't IJ, coproducent van de serie. Twee werken van Paul Termos (1952-2003): Buste, voor twee basklarinetten, gespeeld door Bart de Kater en Jesse Faber. En daarnaast hetEerste Strijkkwartet, uitgevoerd door het Matangi Kwartet. De eerste echte aflevering van Het Weeshuis van de Nederlandse Muziek, op 12 september 2015, vond uitzonderingsgewijs plaats niet in Splendor in Amsterdam, maar in de Kleine Zaal van het Muziekgebouw aan 't IJ, coproducent van de serie. Twee werken van Paul Termos (1952-2003): Buste, voor twee basklarinetten, gespeeld door Bart de Kater en Jesse Faber. En daarnaast hetEerste Strijkkwartet, uitgevoerd door het Matangi Kwartet.