Womex 2016

Het woord wereldmuziek schijnen we tegenwoordig niet meer in de mond te mogen nemen. Het is niet sexy en roept allerlei ethische vragen op. Podia die exclusief wereldmuziek programmeren - zoals Rasa in Utrecht - verdwijnen uit het stadsbeeld. Maar de wereldmuziekindustrie draait gewoon door. Zoals elk jaar komen bijna drieduizend professionals, vijf dagen lang in de maand oktober, bij elkaar op de Womex (World Music Expo) om nieuwe dingen te ontdekken, artiesten aan de man te brengen of om even bij te praten. Het is altijd leuk om mensen te spreken die open staan voor muziek uit zowat de hele wereld.

Dit jaar werd de Womex georganiseerd in het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela. Een prachtige plek waar oudheid, kitsch, religie, non-religie en moderniteit samenkomen. In een ultramodern congresgebouw op de top van een berg vonden de beurs en de conferenties plaats. Artiesten, managers, booking-agency’s en programmeurs liepen van hot naar her om te netwerken en dealtjes te sluiten. ‘s Avonds gaven diverse artiesten optredens op vijf podia in de oude binnenstad. In totaal kregen we zo’n 45 showcases voorgeschoteld in drie dagen tijd.

Voor mij was dit alweer de tiende Womex op een rij. De laatste jaren bereid ik me steeds beter voor en eerlijk gezegd viel het me dit jaar bij voorbaat een beetje tegen. Veel artiesten ken ik al en alles begint een beetje op elkaar te lijken. Een succesformule wordt natuurlijk vaak nagebootst. Toch heb ik weer veel moois gezien. Laat ik dat moois even op een rijtje zetten.

We werden dit jaar, net als twee jaar terug, in het hart van Galicië, getrakteerd op een geweldig openingsconcert. Het duo Maria Arnal en Marcel Bagés maakte de meeste indruk op mij. Ze hebben de Iberische folk bestudeerd door veldwerk te doen en te struinen in de archieven. Het resultaat is een hedendaagse combinatie van Catalaanse poëzie door de sierlijke en heldere stem van Arnal en de sobere (noise) gitaar van Bagés.

Een paar dagen voordat de Womex begon heeft dit trio uit Mali een concert gegeven in Rasa te Utrecht. Wie daar bij was, is gezegend, want wauw, wat een prachtige muziek. Gelukkig heeft Vrije Geluiden opnamen gemaakt die t.z.t. op de site komen. Trio Da Kali brengt traditionele muziek uit de Mandé griot-cultuur van het zuiden van Mali, die naar het nu is vertaald. Met de fantastische balofonspeler Hawa Kassé Mady Diabaté, de ijzersterke zangeres Lassana Diabaté en de ontspannen Mamadou Kouyté op de bas-ngoni.

Deze groep had ik al eerder gezien in Korzo in Den Haag, op een hedendaags Koreaans festival. Toen was ik verbaasd over de heavy metal-, jazz- en klassieke muziekelementen die uit hun context werden gehaald en vermalen tot een nieuw Koreaans idioom. Het optreden op de Womex was ook steengoed - meer sferisch van aard, maar even virtuoos, heftig en spannend. Wij spraken de dag erop met Yoon Jeong Heo (muzikaal leider en geomungo-speler) en Jean Oh (gitaar, electronics).

Op het off-Womex-podium staan groepen die niet door de jury zijn gekozen, maar die gesponsord worden door het land van herkomst. Een echte verrassing uit Canada was de groep H’Sao, jonge jongens met een achtergrond uit het Afrikaanse land Tsjaad. Het zijn broers die op een interessante wijze a capella mengen met R&B, reggae en souljazz. Vrij herkenbaar, maar ongepolijst en daarom juist verfrissend.

Van de zomer speelde hij nog met zijn gnawagroep op het Holland Festival een negen uur durend Lila-ritueel. Nu zag ik hem in een totaal andere hoedanigheid op het grote podium in Santiago de Compostela. Nassouli komt uit de gnawa-cultuur en verrijkt funky souljazz met elementen uit de Amazigh, Gnawa en Afrikaanse cultuur. Lijkt me een toffe band voor North Sea Jazz!

Deze supervirtuoze udspeler kende ik ook al, maar dan met zijn twee broers in Trio Joubran. Adnan Joubran heeft voor een ander pad gekozen en helemaal te gaan voor de klanken die hij in zijn hoofd heeft zitten. Omringd door fantastische muzikanten met een ongebruikelijke bezetting van tabla, cello, ud, percussie en fluit, brengt Joubran een zeer geraffineerde mix van Indiase muziek, ud, flamenco en jazz.

Toen deze Zuid-Afrikaanse klassieke gitarist voor het eerst koramuziek van Toumani Diabaté hoorde, dacht hij dat er drie mensen speelden. Hij maakte van de muziek van Diabaté transcripties om die op zijn gitaar te kunnen spelen. Het is een mooi gegeven dat hij deze muziek als klassieke muziek benadert. Als hij begint te spelen is het stuk herkenbaar, maar daarna zet hij het materiaal geheel naar eigen hand. Interessant!

C4 Trio had ik reeds gezien op het Houtfestival in Haarlem. Ongelooflijk goed. Deze Venozolaanse groep bestaat uit drie cuatro-spelers en een bassist. De cuatro is dat kleine gitaartje dat je wel vaker tegenkomt in Zuid-Amerikaanse muziek. Alle vier zijn ze ongehoord virtuoos en ze tokkelen en strummen op een speelse en coherente manier samen. Naast eigen nummers spelen ze ook covers als Norwegian Wood van de Beatles. We kwamen op de Womex in de gelegenheid om met de drie cuatro-spelers te praten over het snaarinstrumentje en de toestand in Venezuela.

Toen we in de tent aankwamen waar de groep Radio Cos speelde, danste er een stel jongelui een lijndans. Radio Cos is een traditionele groep uit Galicië en daar hoort dans bij. Bij traditioneel denk je al gauw aan ouderwets, maar dat klopt niet. De muziek en dans zijn geworteld in oudere bronnen maar gaan met hun tijd mee. De muziek van Radio Cos is dan ook verre van ouderwets. Pedro Lamas legt in het interview hieronder uit waarom ze zo graag willen dat de muziek uit Galicië meer bekendheid moet krijgen.

Vassvik is een geluidsdichter uit het uiterste puntje van Noorwegen. Hij komt uit Gamvik, een Saami vissersdorpje waar de shamanistische yoikzang nog altijd te horen is. Hij weet op een bijzondere wijze deze traditie te kneden in een geheel eigen stijl. Het optreden was een lange set intense muziek gespeeld door Kristin Alsos Strand op de cello en Kari Rønnekleiv op viool, terwijl Torgeir Vassvik de vrijheid nam om zijn yoik zang naar psychedelische, Pink Floyd-achtige hoogten te verheffen. Hallucinerend mooi!

Puerto Candelaria leek me een feestelijk niets-aan-de-hand-bandje. Maar er zit veel meer achter deze heerlijk diverse Colombiaanse muziek. Ze noemen hun muziek cumbia rebelde, rebelse cumbia. Tijdens het optreden doemden a4'tjes op met daarop groot de letters #PAZ. Helaas stemde het meerendeel van de Colombiaanse bevolking tegen het vredesakkoord van de FARC. Op zo'n manier laat Puerto Candelaria zien dat Colombia wél vrede wenst. We spraken erover met muzikaal leider Juan Diego Valencia.

Een heel leuke verrassing bleek de band Fauna uit Chili. Frontvrouw Pascuala Ilabaca is een ontzettend grappige verschijning, een moderne nomade die haar reiservaringen in Mexico en India heeft meegenomen in haar muziek. Hoewel ze echte wereldmuziek maakt (ha!) is de zangeres sterk verbonden aan de Nueva Cancion Chilena omdat in haar repertoire interpretaties zitten van de protestliederen van Victor Jara en Violetta Parra.

Er ontbreken in dit lijstje een aantal fantastische acts zoals de grandiose harpspeler Edmar Castaneda uit Colombia. Hij schitterde werkelijk in het grote theater van Santiago de Compostela. 'Bella Ciao' met onder meer Ricardo Tesi schijnt ook een tranentrekkend optreden te zijn geweest. Deze revue komt oorspronkelijk uit 1964, destijds controversieel omdat het hoorde bij de Italiaanse folk revival. De Frans Caribische Delgress gaf een lekker staaltje punkblues weg. En last but not least het optreden van Ninõ de Elche was heel verrassend. Donker, grauw en intens. Zijn zang en bewegingen waren zo lelijk dat ze vanzelf mooi werden. 

Check hier het hele programma.