Mekudeshet - september 2016

Wat komt er in je op als je aan Jeruzalem denkt? Deze vraag kreeg een groep journalisten, uitgenodigd door het Mekudeshet festival, voorgelegd. Het antwoord: religie en conflict.

Inderdaad, en laat dát nou precies de reden zijn geweest om Jeruzalem een nieuw elan te geven door middel van kunst en cultuur. Daarvóór was de stad vrij armoedig en eigenlijk alleen aantrekkelijk voor reli's. Daarbij is Jeruzalem diep gewond; er heerst angst, wantrouwen, maar ook onverschilligheid en cynisme. Als tegenwicht heeft Jerusalem Season of Culture, een onafhankelijke organisatie, in de zomermaanden een aantal festiviteiten met diverse disciplines opgezet. Er zijn debatten gevoerd en er is veel onderzoek gedaan naar de mensen, de huizen en de verhalen. Jeruzalem is niet louter en alleen een historische stad voor pelgrims en orthodoxen maar wordt ook bevolkt door seculiere bewoners met een eigen etnische achtergrond.

Jerusalem Season of Culture heeft besloten om dit jaar alle festiviteiten te bundelen in een drie weken durend festival in september en het Mekudeshet te noemen. Mekudeshet is een Hebreeuws werkwoord, afgeleid van de term heilig. Heiligmaken, of verheiligen... de Nederlandse vertaling is niet zaligmakend maar het komt er op neer dat zowel gelovigen als niet-gelovigen er zich in kunnen vinden.

De groep journalisten waar ik deel van uitmaakte, heeft alleen het staartje van Mekudeshet meegemaakt. In een druk programma hebben we Jeruzalem leren kennen als een zeer complexe entiteit in de historische context en in de huidige werkelijkheid; elk woord heeft een politieke lading. Moeilijke vragen worden eerlijk beantwoord. Waarom er geen Palestijnse muzikanten worden uitgenodigd? Omdat ze niet willen meewerken aan de normalisatie van Israël, wat logisch is vanuit hun standpunt gezien, maar als ze wél zouden willen participeren dan worden ze door de Palestijnen gebrandmerkt als collaborateurs. Het dagelijkse leven van de Palestijnen wordt door deze twee krachten vreselijk moeilijk gemaakt.

Mekudeshet tracht door de activiteiten in de stad de grenzen te slechten en een dialoog te voeren. Je zou het kunnen zien als een soort therapie voor de getraumatiseerde, gewetensvolle, links-georiënteerde Israëliërs - want bij de internationale artiesten (o.a. de Senegalese superster Baaba Maal en Ethiopische jazzgigant Mulatu Astatke) is vooral een hip middenklasse-publiek te zien - maar je kunt het ook opvatten als iets dat moet groeien, een work in progress. Bovendien, zo werd gezegd, kwam er op de concerten van de Israëlische artiesten (Cairo - Jerusalem) en de gratis toegankelijke onderdelen wél een gemêleerd publiek af. Een van die onderdelen heet Amen, een huis van gebed voor alle gelovigen.

Het is niet de eerste keer dat belangrijke religieuze leiders samenkomen, maar in Amen ligt de nadruk op menselijkheid en vriendschap. Tijdens een persmoment reflecteerden de religieuze leiders op Amen wat er zich heeft afgespeeld in de eerste week van Mekudeshet.

De sufimeester Sheikh Ihab Balha, de rabbijn Hacham David Menachem, de koptische zuster Esther Salib, de katholieke pater Rafic, Rabba Tamar Elad Applebaum (vrouwelijke rabbijn), de Franciscaan Father Alberto Fer, bedenker en producent Yair Harel en de leider van de moslimgemeenschap Waida Ibtisam Mahmeed hebben elkaar leren kennen tijdens een uitje naar de woestijn, een soort heidag. Daarna hebben ze en public workshops gegeven, gebeden en gezongen.

Bijvoorbeeld een lied van eenheid, zie video hieronder. Er is maar één God met verschillende interpretaties. En dat vond ik als niet-gelovige heel ontroerend, dat ze op basis van vriendschap en humor hun verschillen respecteren. Ze zijn verguld door wat ze hebben meegemaakt en willen het zeker voortzetten door elkaar regelmatig te ontmoeten. Ook zullen ze hun achterban aansporen om hiervoor open te staan. De franciscaan gaat zelfs verslag uitbrengen aan de paus.

De concerten van Mulatu Astatke, Selda en Misty in Roots waren heel goed, en de toer met de metro naar het oosten van Jeruzalem bleek heel leerzaam. Een ander evenement waar ik met genoegen aan terugdenk is de nachtwandeling (Night Stroll). De laatste nacht van Mekudeshet bracht een mini-festival in het archeologische museum, Tower of David, een prachtige citadel. De nacht begon om half 1 met het Castle in Time Orchestra, daarna speelden er nog twee keer vijf groepen tegelijkertijd. Urbangroepen als Liraz en Anna RF speelden in een kelder, en de andere acts speelden in de tuin, of ergens hoog op het dak. In de video hieronder zie je een compilatie met het merendeel van de acts op de locaties binnen de muren van de citadel.

Als klapstuk van de nachtwandeling speelde de ladino-zangeres Yasmin Levi een magisch optreden tijdens de zonsopgang. Yasmin sprak ik eerder bij haar thuis over het repertoire van de Joods-Sefardische liederen, Jeruzalem, haar vader en het optreden op Mekudeshet.