De harp
verschillende speeltechnieken en stijlen
Afgelopen zondag heb je Maeve Gilchrist gezien in de uitzending met haar Keltische harp. De oorsprong van déze harp ligt in de Middeleeuwen, maar eigenlijk is de harp een nog veel ouder instrument. De eerste afbeeldingen komen uit het oude Egypte. Vierduizend jaar voor Christus werd al de boogharp ontwikkeld uit de jachtboog. Die ziet er uit als de overgrootmoeder van de kora of de Kamele n'goni: een boog met een paar (darm)snaren, gespannen op een rudimentaire klankkast. Door migratie en uitwisselingen zijn de verschilllende soorten harp (de boogharp, de hoekharp, en de lijstharp) in de loop van de geschiedenis in verschillende culturen terechtgekomen. Op deze pagina een kleine bloemlezing van de harpisten die bij ons in de uitzending zijn geweest.
Carlos Rojas
Onder aanvoering van harpist/componist Carlos Rojas speelt het Colombiaanse septet Cimarrón op harp, maracas, bas, bandola en cuatro (kleine gitaren). Een spervuur van nootjes tegen het klimaatterorisme tussen Amazone en Orinoco. Heftig, snel, strak en overdonderend! Vingervlug tokkelwerk, driftig stampende voeten en zang die dwars door de ziel snijdt verraden verwantschap met de flamenco.
Andreas en Julie Rokseth
De Noorse broer en zus Andreas en Julie Rokseth studeren aan het Rotterdamse conservatorium Codarts. Ze spelen in de ongebruikelijke maar prachtige combinatie van bandoneon en harp. Op Codarts volgen ze de tango-opleiding, waar ze les krijgen van docent en artistiek leider Gustavo Beytelmann.
Gwyneth Wentink
Gwyneth Wentink behoort tot de bekendste harpisten van Nederland. Op het World Minimal Music Festival in 2015 speelde ze een stuk van Terry Riley. Ze kent de componist via de Indiase muziekwereld. Ze is vaak naar India gegaan met haar kleine harp. In India is de harp niet zo bekend - er zijn maar drie exemplaren - een is er ooit achtergelaten door Michael Jackson. Gwyneth heeft lang samengespeeld met Hariprasad Chaurasia. Via hem kent ze George Brooks en via George kent ze Terry Riley. De laatste heeft special voor haar 'Children of Gaza' geschreven.
Edmar Castaneda
De Zuid-Amerikaanse folkharp wordt een spectaculair jazzinstrument in de handen van de Colombiaanse Edmar Castaneda. Zijn stijl is uniek doordat hij in zijn spel latin-jazz en traditionele Colombiaanse muziek vermengt. De harp is een nieuw ontwerp (met een blauwe lijst) gebaseerd op de traditionele harp uit Colombia. Zijn manier van spelen is ook gebaseerd op traditie maar hij heeft de harp in tweeën gesplitst, harmonie en bas. Hij valt niet alleen op vanwege zijn spetterende optredens maar er zijn sowieso niet veel harpisten in de jazz. Misschien een ideetje?
Duo Attema/Haring
Voor het World Harp Congress in 2008 hebben Astrid Haring en Brandt Attema aan de componisten Chiel Meijering en Martijn Padding gevraagd om stukken te schrijven voor harp en (bas)trombone. Dat smaakte naar meer en zo werd het duo Attema/Haring geboren. Inmiddels mag het duo beschikken over een enorm repertoire en internationale bekendheid.
Ekatarina Levental en Eva Tebbe
Niet één maar zelfs twee harpen! Ekatarina Levental en Eva Tebbe vormen sinds 2004 Duo Bilitis. De naam Bilitis komt van Claude Debussy’s composities ‘Les Chanson de Bilitis’ op teksten van Pierre Louys. Het duo heeft sinds de oprichting naam gemaakt door de bijzondere bezetting, boeiende en spraakmakende programma's en intense samenspel. Alsof een duo van twee harpen niet bijzonder genoeg is, heeft Ekatarina een dubbelrol: ze is namelijk ook mezzo-sopraan.
Sona Jobarteh
Terwijl de westerse harp vooral een vrouwenaangelegenheid lijkt te zijn, is de Afrikaanse harp een mannending. De kora, met 21 snaren en een klankkast van kalebas, is een van de meest complexe chordofonen in het westen van Afrika. Sona Jobarteh is de eerste vrouwelijke kora-virtuoos uit een echte griotfamilie. Ze is een pionier in deze traditie van de afgelopen zeven eeuwen waarin het meesterschap uitsluitend van vader op zoon werd doorgegeven. Ze wordt geroemd als instrumentalist en zangeres, sinds ze het album 'Fasiya' uitbracht.
Remy van Kesteren
Remy van Kesteren heeft Maeve Gilchrist uitgenodigd om te jureren op het harpfestival. In 2010 was hij in Vrije Geluiden en speelde een vrij heftig stuk van Ryohei Hirose. De harp die vaak lieflijk aandoet, kan in zijn handen ook scheuren als een elektrische gitaar. Remy begon al heel vroeg met de harp. Hij leerde op gehoor volksmelodieën op een Ierse, kleinere harp. Daarna is hij naar de muziekschool en het consevatorium gegaan. Het harpfestival dat tweejaarlijks in Utrecht plaatsvindt, is zijn initiatief. Je kunt wel stellen dat Remy een van de avontuurlijkste harpisten is.
Calliope Tsoupaki
In de concertreeks Het Weeshuis van de Nederlandse Muziek werd een werk uit 1993 van de Grieks-Nederlandse componiste Calliope Tsoupaki gespeeld: Orphic Fields, voor twee piano's, twee harpen en dwarsfluit. De musici: Ernestine Stoop (harp), Janneke Groesz (fluit), Pauline Post (piano), Pascal Meyer (piano) en Miriam Overlach (harp). Een interview met Calliope over dit stuk vind je hier.
Reisefieber
Helemaal onderaan deze harp-lijst tenslotte een kleinood dat we opnamen in Splendor in Amsterdam: 'Reisefieber' van de Nederlandse componist en jazz-musicus Willem Breuker. Hij schreef het stukje ooit voor een film van Johan van der Keuken, en het blijkt uitstekend geschikt om uit te voeren met allerlei verschillende instrumenten. Bijvoorbeeld de harp...
