Viola da gamba
ondergedompeld in een zacht knuffelgeluid
Speelfilms over componisten uit het pruikentijdperk? Daar ben ik dol op. En of het verhaal nu waar of niet waar is, boeit me nauwelijks. Het is allemaal te lang geleden en ik zou zelf liever worden vergiftigd door een concu-componist dan in armoede sterven, ondervoed en miskend. De jurken, de uitpuilende boezems, de koetsen, de pruiken, de kastelen en de oude fortepiano’s vullen mijn hand met gemak en willen mij doen geloven dat het leven in het verleden prettiger was dan nu.
musicerende acteurs
Het enige waar ik me groen en geel aan erger bij zulke films zijn de ‘musicerende’ acteurs met hun onritmische bewegingen en hopeloze vingerzettingen. Sommigen komen er nog wel mee weg: Tom Hulce in Amadeus doet het lang niet gek om te verdoezelen dat hij van huis uit geen instrument bespeelde. Door het optreden van gambist Philippe Pierlot in Vrije geluiden stuitte ik op de speelfilm over de Parijse componist en viola da gamba-virtuoos Marin Marais (1656-1728), met vader en zoon Depardieu in de rollen van de oude en de jonge Marais. Om kort te gaan, de handen werden veelvuldig buiten beeld gehouden en dat is natuurlijk het ei van Columbus.
Tous les matins du monde
Voor films over grote componisten hoeft over het algemeen geen filmmuziek geschreven te worden. Het onderwerp voorziet in zijn eigen filmmuziek. Zo ook bij de film Tous les matins du monde (1992) waarin de muziek van Marin Marais de hoofdrol speelt. De uitvoering (buiten beeld) van gambist Jordi Savall is fenomenaal, en het mooie is dat je door de soundtrack weer op andere sporen wordt gezet van tijdgenoten als François Couperin, Jean-Baptiste Lully en van Monsieur de Sainte-Colombe. Laatstgenoemde was de leermeester van Marin Marais en hij speelt een belangrijke rol in de film.
Jordi Savall
Wereldster Jordi Savall verkocht van de soundtrack meer dan een miljoen exemplaren en zette Marin Marais in de lift. Philippe Pierlot, een van de oprichters van het Ricercar Consort, zweert bij het oeuvre van Marin Marais. De manier waarop hij de naam uitspreekt ademt adoratie en een grenzeloze liefde voor de meeslepende muziek van Marais. Zijn Pièces de Violes staan op de lessenaar van iedere gambist. Marin Marais, de engel, die zijn gamba gedreven en genuanceerd bespeelde. En hij heeft composities nagelaten die vreugde ademen, de doden bewenen, die je toelachen, je strelen, je kriebelen en op het juiste moment wakker knijpen.
Marin Marais
Al luisterend naar de muziek van Marais, hij schreef een kleine 550 stukken voor gamba, leer je dat de klank van de gamba uniek is en niet met die van een cello vergeleken kan en mag worden. Dat treft, want de gamba is geen voorloper van de cello, wat velen, waaronder ikzelf jarenlang, denken. Ze werden beiden in dezelfde periode ontwikkeld… Door het geluid van de gamba word je omgeven en ondergedompeld in een zacht knuffelgeluid. De cello is veel directer en dringt gelijk bij je binnen. Op dit moment wint de gamba het van de cello, maar dat kan volgende week weer anders zijn.
Melchior Huurdeman
©
VPRO Vrije Geluiden
'Als Melchior naar muziek luistert, koptelefoon op, blik op oneindig, dan is hij soms volkomen onbereikbaar, net of hij met zijn geest in een andere eeuw terechtgekomen is. En als het hem aangrijpt, zie je soms, heel even, een traan in zijn ooghoek glinsteren. Hij gaat er echt helemaal in op.'
(opgetekend door een collega)
