Zeldzame pareltjes uit de Gouden Eeuw opnieuw uitgebracht

Na een paar jaar heen en weer reizen en een hoop voorbereidend werk ben ik blij en trots om mijn allernieuwste compilatie te kunnen presenteren; “Township Jive & Kwela Jazz Volume 4 (1940-1965)”. Een verzameling zeldzame pareltjes uit het archief  van de International Library of African Music (ILAM) in Zuid-Afrika

Kwetsbare 78 toeren schellak platen
16 zelden gehoorde vocale & jazzy tunes uit de Gouden Eeuw van jive & kwela. Alle nummers op deze compilatie werden opgenomen tussen 1940-1965, de gloriejaren van deze muziek in Zuid-Afrika. Oorspronkelijk uitgebracht als kwetsbare 78 toeren schellak platen in kleine oplages en meestal bedoeld voor de lokale zwarte markt. Schellak is een zeer delicaat en breekbaar materiaal maar de muziek overleefde dankzij de archieven van ILAM. Een waardevolle bron van Zuid-Afrikaanse muziek wordt hier bewaard zodat nieuwe generaties deze kunnen ontdekken, ook om jonge en hoopvolle muzikanten en zangers van over de hele wereld te inspireren

Om een goede flow in de compilatie te behouden heb ik gekozen om de nummers op de LP te sorteren in een jive en een kwela kant. Exclusief zijn beide plaatkanten als mix van de ingekorte nummers te horen hier op mijn Vrije Geluiden-blog.

Jive Mix
Op de jive-kant is het niet moeilijk om de gelijkenissen te herkennen met Amerikaanse populaire muziek uit de jaren 40-50, zoals Doo-Wop en vocale Rhythm & Blues. In een kleine bezetting van een jazz combo komt de close harmony zang optimaal tot zijn recht. Geen van de artiesten is buiten Zuid-Afrika erg bekend geworden, veelal zijn deze platen al snel in de vergetelheid geraakt, slechts enkele fanatieke verzamelaars zullen deze titels kennen. Daarom is het voor mij een opwindende gedachte om een zangeres als Maphela met twee nummers te kunnen laten horen. Wat een stem, wat een bijzonder mooie zang!

Kwela Mix
Maar het meest bijzondere van deze compilatie vind ik die typische Zuid-Afrikaanse swing, een bijzonder soepele vorm van Afrikaanse jazz; kwela!
De meest zeldzame en bijzondere vondsten zijn op kant B van de LP verzameld, waarvan sommige nummers met de oorspronkelijke gesproken intro's beginnen, ‘sketches’(schetsen), zoals deze werden genoemd. Kenmerkend voor kwela zijn de gesprekken tussen de muzikanten voor een nummer begint, vaak in een humoristisch jargon, schunnig ook maar altijd erg grappig. Een soort ‘slang’ (straattaal) die enkel onder de lokale bevolking gesproken werd, onbegrijpelijk voor de baas of de overheid.

Die typische mengvorm van Afrikaans met inlandse talen als isiXhosa en isiZulu en een lokaal patois is voor buitenstaanders onverstaanbaar. Bij vrienden in ZuidAfrika heb ik enig onderzoek gedaan naar de betekenis van deze gesproken ‘sketches’.

Peter Makana –Black John -Kwela Mix

De sketch gaat over de overspeligheid van de man. De vrouw vertelt dat er geroddeld wordt in de ‘township’ over zijn gedrag, dat hij een ‘cherry’ (een prostituee) bezoekt. De man ontkent en zegt dat hij slechts ‘koekies’ (vrijen/knuffelen) met een ‘cherry’ eet, maar de vrouw betwijfelt dat stellig…

Ek sê, Eksê (Eh-k-s-eh): Afrikaans for, ‘I say’. Used either at the beginning or end of a statement. “Ek sê my bru, let’s braai tomorrow.” “This party is duidelik, ek sê!”

Dank aan Susie Mullins voor de vertaling.

Meer info over ‘sketches’ en de betekenis ervan is te vinden op mijn blog Soul Safari

“Township Jive & Kwela Jazz Volume 4 (1940-1965)”Catalogus nr. UP 2016.007 LP

Vanaf september 2016 verkrijgbaar als 180 grams vinyl LP als het vierde deel in de reeks 'Township Jive & Kwela Jazz'. Nu als download beschikbaar op iTunes.