Boeken

Ann Meskens & Dirk van Delft

Wat hebben we aan goddelijke almacht of machinale perfectie? De Vlaamse filosofe Ann Meskens schreef in opdracht van de Gerrit Rietveld Academie THE MAKING OF: een boek in beeld en taal over de schoonheid van het onvolmaakte. Ook te gast is Dirk van Delft, die samen met Ad Maas PHILIPS RESEARCH schreef. Een indrukwekkend aantal uitvindingen die door het befaamde Natlab zijn gecreëerd, wordt in dit boek prachtig geïllustreerd en beschreven.

De Vlaamse filosoof Ann Meskens was twee jaar gastschrijfster aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Ze mocht in en uit lopen wanneer ze maar wou en vrij denken en schrijven over wat ze zag. Het resultaat is een boek in tekst en in beeld: The making of: werkplaats voor mogelijke kunst.
 
Het is een persoonlijk verhaal geworden zonder hoogdravende, wetenschappelijke teksten. Ann, die voorzichtig is om als filosoof te schrijven over kunst, merkte dat het proces van het maken bij de kunstenaar hetzelfde verloopt als bij de denker: 'Ze weten het niet, zeggen Rietveldstudenten mij, het is zoeken. Er is veel twijfel, aarzeling en mislukking. (Dat zie ik ook. Ze kunnen soms zo mooi vol overtuiging "mislukt" werk in de vuilbak kieperen.) 
 
En af en toe is er het lukken. The making of gaat juist om het onvolmaakte, zegt iemand me. Ja, het volmaakte is slechts goddelijke almacht of machinale perfectie, bedenk ik als stille toeschouwer. Daar moeten we als mens of als kunstenaar niet naar streven, tenzij via prachtige omwegen.'
 
Hoewel een filosoof normaal gesproken de ontastbare gedachte voortbrengt, erkent Ann de waarde van de dingen. ‘Ik hou veel van de dingen. Ik hou van de stilte, van het tactiele, van de betekenisdrager, van het geschenk. Vorm, voorwerp en inhoud, dat gaat toch samen.’ We zien het terug in The making of.
Het natuurkundig laboratorium van Philips is een van de meest gerenommeerde onderzoekscentra ter wereld. Hoe dat tot stand kwam beschrijven Dirk van Delft en Ad Maas in Philips Research, 100 jaar uitvindingen die ertoe doen.

De schrijvers zijn respectievelijk directeur en conservator van Museum Boerhaave, waar nu de tentoonstelling 100 JAAR UITVINDINGEN, Made by Philips Research te zien is. Het boek dat bij de tentoonstelling hoort schetst de historische context en de baanbrekende uitvindingen die Philips mede groot hebben gemaakt. Beschreven en in beeld gebracht worden karakteristieke producten, opvallend design, bekende reclames en architectonisch erfgoed. Daarnaast komen de experimenten met elektronische muziek in het NatLab, de Philips' Phonografische Industrie die uitgroeide tot 's werelds grootste muziekmaatschappij, de eigen kunststof Philite en bijvoorbeeld het speelgoed Philiform aan bod.

Interessant is de ontwikkeling in drie periodes die Philips Research onderging. De eerste periode moesten de onderzoekers zich zowel wetenschappelijk onderscheiden als concrete producten opleveren. In de tweede periode kon het NatLab zich meer weelde veroorloven. Het ging goed met het bedrijf en de onderzoekers kregen alle ruimte om zich te richten op fundamenteel onderzoek. In de periode 'Van NatLab naar Philips Research' (1972 tot heden) is Philips door de economische omstandigheden gedwongen om de tering naar de nering te zetten, en was niet langer technology push het uitgangspunt maar market pull. Zo veranderde Philips Research van karakter, maar het doel bleef: 'innovaties die ertoe doen'.