Het laatste seizoen van Gomorra

In Italië is er een ‘voor’ en een ‘na’ Gomorra. De ogen van Marco D’Amore beginnen op het Zoom-scherm dan ook even te twinkelen zodra het gaat over de tv-revolutie die Gomorra in én buiten Italië in gang heeft gezet. ‘De afgelopen jaren zijn er zoveel creatieve getalenteerde mensen opgestaan die ‘hun’ Gomorra wilden maken, met nieuwe acteurs, een ander soort beeldtaal, en afwijkende verhalen. Het is schitterend om te zien dat Gomorra zoveel ruimte heeft gemaakt voor nieuwe stemmen. Tegelijkertijd is het natuurlijk geweldig dat de serie wereldwijd is erkend door grote namen als Martin Scorsese en James Franco. Het succes komt volgens mij ook door het universele karakter van de serie: Gomorra is niet alleen Napels of Italië: Gomorra is elke stad ter wereld.’

Maar elke tv-revolutie is ook eindig, en dus is het vijfde seizoen van de veelgeprezen maffiaserie het laatste. Hoofdschuldige voor die beëindiging is regisseur, hoofdrolspeler én showrunner Marco D’Amore. De 41-jarige Italiaan keert voor deze slotreeks terug in de rol van Ciro Di Marzio, die is herrezen uit de dood en terugkeert voor een grote eindstrijd met zijn voormalige ‘broeder’ Gennaro ‘Genny’ Savastano (Salvatore Esposito). Laatstgenoemde begint het slotseizoen vanuit een benarde positie, nu hij vrijwel al zijn bondgenoten kwijt is, en hij - op de vlucht voor politie en vijanden - zit ondergedoken in een bunker. Een maffiaoorlog lijkt onvermijdelijk, en Genny’s ontdekking dat Ciro nog leeft, zet alles extra op scherp.

D’Amore beschouwt de finale broederstrijd vooral als een oorlog tussen twee persoonlijkheden: ‘Dit laatste hoofdstuk draait om de strijd tussen twee soorten mensen: aan de ene kant staat Genny, de politicus die een wereld heeft opgebouwd en voortdurend bezig is met zijn eigen veiligheid en het aan de macht blijven. Daar tegenover staat de populist Ciro, die vooral op het instinct van anderen probeert in te praten om ze in zijn kamp te krijgen. Dat doet hij door voortdurend te oreren over ‘vrijheid’ en ‘gevoel’. Die tweestrijd is precies waarom Gomorra zo lijkt op de echte wereld.’

Toch leek de rol van Ciro aan het eind van het derde seizoen uitgespeeld, toen Genny hem neerschoot. D’Amore: ‘Met de ‘dood’ van Ciro wilde ik een nieuwe richting op met de serie, wat ik onder meer heb gedaan met L’immortale (een film die zowel als prequel én als sequel van Gomorra fungeerde - een moetje vóór seizoen 5). Ik vond dat de serie een oppepper nodig had, en wilde mij meer richten op schrijven en regisseren. Maar de producenten wilden nog niet definitief afscheid nemen van het personage. En uiteindelijk is het op een wrange manier ook logisch dat hij nog in leven is, want voor Ciro is leven misschien wel een groter kruis om te dragen dan de dood. Zijn leven is immers zijn grootste pijn.’

Hoe heb je Ciro in de loop van de serie tóch tot zo’n menselijk personage kunnen maken?
‘Natuurlijk is Ciro een crimineel en een moordenaar, maar voor mij is hij bovenal een breekbaar mens, getekend door zijn pijn en verliezen. Daarbij vond ik dat hij ook altijd iets mysterieus moest blijven houden: ik heb Ciro altijd beschouwd als een berg die ik nooit helemaal kon beklimmen. Ik kom misschien over de helft, maar heb nooit de ‘top’ bereikt. Tijdens het Gomorra-proces heb ik Ciro gehaat, liefgehad en dichtbij me gehouden, dus ik weet niet of ik hem in mijn carrière ooit helemaal kan loslaten. Misschien ben ik over twintig jaar wel een chef in een restaurant, maar dan kan ik mijn gasten in ieder geval vertellen over deze rol en deze serie, haha.’

Waarom moest het vijfde seizoen het laatste worden?
‘We hebben de serie altijd beschouwd als een Griekse tragedie. Zo’n verhaal bestond altijd uit vijf delen, en die structuur past ook goed bij de serie. Het was voor iedereen bovendien gewoon de hoogste tijd om vaarwel te zeggen tegen Gomorra. Ik heb als acteur, regisseur en showrunner alles gegeven, maar voel me tegelijkertijd óók vrij nu het écht klaar is. Ik wist al jaren dat de serie hier moest stoppen.’ Lacht: ‘Fans kunnen mij dus nu gaan haten, want het is mijn schuld dat de serie stopt.’

Voel je dan niet de druk van de fans om het goed af te sluiten?
‘Ik hou van druk: dat is waarom ik van mijn werk houd. Dat had ik al in mijn tijd als voetballer: zonder druk speelde ik als een natte krant. En ik houd er óók van om teleur te stellen! Ik wil vooral niet dat mensen zich al te comfortabel gaan voelen met deze serie, want Gomorra ís niet comfortabel. Het is een serie die je altijd bang kan maken, of die je op onverwachte momenten afscheid laat nemen van personages. Een gevoel van teleurstelling hoort daar dus automatisch óók altijd bij.’

Toch leert de seriegeschiedenis dat een slecht einde een hele serie kan verpesten.
‘Het einde is het einde. Het maakt mij niet uit of de kijkers het wel of niet goed vinden: het belangrijkste is voor mij altijd de weg daarnaartoe geweest. Die weg is gevormd door vijf seizoenen, waarin de dood voortdurend een hoofdrol speelde. Dát is Gomorra: we kunnen je elk moment teleurstellen door afscheid te nemen van geliefde personages of plekken. Die teleurstelling hoort erbij, dus ik zou de fans adviseren om vooral gewoon te genieten van de reis.’

Betekent dat ook dat we helemaal geen prequels, sequels of andere Gomorra-producties gaan terugzien de komende jaren?
Verheft stem: ‘Nee, nee, nee! Het is écht klaar! Onze producent Riccardo Tozzi heeft het ooit uitstekend samengevat, door te stellen dat we ‘liever sterven nu we nog in leven zijn’. Het succes mag nooit een reden zijn om eindeloos door te blijven gaan. Gomorra was een onvergetelijke ervaring, maar het is tijd om verder te gaan met ons leven.’