Lemonade Joe ( Oldrich Lipský, 1964)
Bij een communistische western denkt de filmliefhebber wellicht aan High Noon, de klassieker met Gary Cooper en Grace Kelly. Anno 1952 zat de huiver voor ‘on- Amerikaanse’ sentimenten er in Hollywood goed in. Het voor die tijd onconventionele slot van High Noon, waarin sheriff Cooper gedesillusioneerd zijn ster in het zand werpt, werd door rechtse filmprominenten als John Wayne en Howard Hawks beschouwd als een soort landverraad. Diverse medewerkers van de productie kwamen terecht op de gevreesde zwarte lijst van senator McCarthy, die zelf ook zijn afschuw over de film uitte.
En in de Sovjet-Unie? Daar werd High Noon gewoon bekritiseerd om z’n Westerse aard. Niks communistisch aan. En reken maar dat de Russen wisten wat er op westerngebied te koop was – Stalin was heimelijk verzot op cowboyfilms, ook al verbood hij zijn landgenoten ernaar te kijken. Voor het gepeupel bestonden er sinds de begindagen van de USSR verantwoorde alternatieven: heroïsche nationale producties die zich afspeelden in het Oeralgebergte of langs de Wolga, meestal tijdens de Russische burgeroorlog van 1918-1921. Vol socialistisch gedachtegoed uiteraard. Het is de vraag hoe communistisch John Wayne High Noon nog zou hebben gevonden naast knalrode westerns als Little Red Devils (1924) of The Elusive Avengers (1966). Niet dat Wayne ooit de kans zou hebben gehad zulke films te zien: aan deze zijde van het voormalige IJzeren Gordijn zijn de red westerns tot op heden maar zelden vertoond.
Daaraan komt een einde met het IFFR-programma ‘ Signals: Red Westerns’, waarin zo’n vijftien succesvolle ‘easterns’ zijn verzameld. Na Rotterdam zal het programma diverse andere Europese filmfestivals aandoen. Verantwoordelijk voor de samenstelling zijn de van oorsprong Tsjechische IFFR-programmeur Ludmila Cvikova en de Russische filmcriticus Sergey Lavrentyev, die ooit toevallig aan de praat raakten over de films uit hun jeugd en daarbij hun treurnis deelden dat al die klassiekers nooit een internationaal publiek hadden bereikt.