Bert Haanstra

Het Beste van Bert Haanstra

Nederland 1997. Documentaire van Bert Haanstra.

Haanstra: Children Of Ghana

Nederland 1988. Documentaire van Bert Haanstra.

Bij de geboorte van een kind zijn er in Ghana heel wat riten te volgen. De vroegere Britse kolonie zorgt goed voor haar kinderen. In hun opvoeding wordt veel aandacht besteed aan de relatie mens/natuur. Haanstra volgt de tweeling Marjory en Michael op het platteland, waar de industrialisatie nog niet is doorgedrongen. Hij brengt het beeld van een arm land waar de mensen, in al hun armoede, toch gelukkig zijn. Een poëtische, hartverwarmende documentaire, gemaakt in opdracht van Unicef in de reeks A DAY IN THE LIFE OF A CHILD, naar een idee van Loek de Levita. Haanstra brengt een geschiedenis van kinderen die geen honger hebben en die niet te lijden hebben onder repressie. Niets sensationeel, maar bijzonder mooi.

Haanstra: Monument voor een gorilla

Nederland 1987. Documentaire van Bert Haanstra.

In Burgers' dierenpark te Arnhem bevinden zich zeven laaglandgorilla's, afkomstig uit Kameroun. Als baby waren ze er getuige van hoe hun ouders afgemaakt werden. De babies werden verkocht. Haanstra gaat op zoek naar de plaats waar ze vandaan komen. Hij bestudeert tevens de mensen die er wonen. Ondertussen worden de gorilla's naar hun nieuw buitenverblijf in de zoo gebracht. De film bevat vele plezierige momenten zowel met de gorillas onder elkaar als met de bestudering van de mensen die hen komen bezoeken. Een ontroerend beeld is dat van de gorilla- moeder met haar pas geboren baby. Haanstra's commentaar bij de beelden is tot een minimum beperkt en verder was hij verantwoordelijk voor scenario, fotografie en montage. Weer een boeiende documentaire van een van Nederlands beste filmers.

Haanstra: Chimps onder elkaar

Nederland 1984. Documentaire van Bert Haanstra.

Voor deze documentaire stelde Haanstra zijn camera's op in het Burgers' Dierenpark te Arnheim, waar een hele chimpansee- gemeenschap bijeen gebracht werd om te bestuderen hoe ze zich in een zo natuurlijk mogelijke omgeving gedragen. Haanstra slaagt er probleemloos in om aan te tonen dat alle chimps niet op elkaar lijken, qua uiterlijk noch qua karakter. Als toeschouwer ga je ze al vlug herkennen en met hun meeleven. Zo zag je apen nog nooit bezig! We volgen hun spel, hun ruzies, hun emoties. De film is een echte Haanstra-show want hij voerde niet enkel de regie, maar was tevens verantwoordelijk voor het scenario, de montage en het camerawerk. Bovendien spreekt hij zelf de commentaar. Een documentaire waardoor jong en oud zich laat meeslepen, die doet lachen en die ontroerd, waarbij je vergeet dat je naar dieren kijkt.

De droomproducenten

België 1984. Documentaire van Robbe De Hert, Willem Thijssen en Chris Verbiest. Met o.a. Chantal Akerman, Jan Blokker, Hugo Claus, Sylvia Kristel en André Delvaux.

Drie bekende filmers leggen de vinger op de Vlaamse filmwonde, in de vorm van een boeiende compilatiefilm waarin de Vlaamse filmproblematiek tot op internationaal bespreekbare hoogte wordt getild. Het proces wordt gemaakt over de verraderlijke rol van de televisiemanagers t.o.v. de filmproduktie. Vaak vernuftig is het cynisch tegenover elkaar stellen van beelden van tv-spelletjes met interviews van filmmakers. De vraag blijft echter: wie ligt er wakker van deze subjectieve wandeltocht doorheen de Belgische filmproblematiek? Ook bekend als LES FABRICANTS DE RÊVES.

Vroeger kon je lachen

Nederland 1983. Komedie van Bert Haanstra. Met o.a. Simon Carmiggelt, Kees Brusse, Martine Bijl, Kees van Kooten en Rijk de Gooyer.

Tien verfilmde 'Kronkels' - cursiefjes van Simon Carmiggelt uit dagblad Het Parool - werden tot één avondvullende film gemonteerd, met de figuur van de schrijver als overbruggend element.

Haanstra: Nederland

Nederland 1982. Documentaire van Bert Haanstra.

Dertig jaar nadat hij Nederland via de waterspiegel toonde in SPIEGEL VAN HOLLAND draaide Haanstra een ander portret van zijn land, ditmaal vanuit de lucht. Opgenomen vanuit een legerhelicopter op vijfentwintig zonnige dagen ontstaat hier een Nederland in miniatuur dat, zoals hij meermaals duidelijk maakt, in niets te onderscheiden is van Madurodam in Den Haag. Zo af en toe gaat hij, als een nieuwsgierige tourist, toch even naar de oppervlakte om gedragingen van mensen te observeren, feestende mensen, mensen op markten, de kaas- en bloemenmarkt, enz. Een leuk en luchtig filmisch juweeltje dat getuigt van een speelsheid die in ons land enkel een geniaal cineast als Haanstra kan tentoonspreiden. Anton van Munster hanteerde de camera. Gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Juliana, In Zeventig Bewogen Jaren

Nederland 1979. Documentaire van Anton Koolhaas en Bert Haanstra.

Van de verschillende historische documentaires die met koninklijke jubilea als aanleiding in de loop der jaren in Nederland zijn gemaakt, is dit wel de minst interessante, vooral door het scenario en het commentaar van Anton Koolhaas, die nota bene directeur van de Nederlandse Filmacademie is geweest en jarenlang allerlei filmtalent heeft mogen afleveren. Prinses Juliana steelt echter de show in enkele véél te korte interview-scènes.

Een Pak slaag

Nederland 1979. Drama van Bert Haanstra. Met o.a. Kees Brusse, Paul Steenbergen, Bernard Droog, Jeroen Krabbé en Eric Schneider.

Een verfilming van Koolhaas' roman. Brusse is een fabrieksdirecteur die bij zijn jubileum genoegdoening probeert te krijgen via de wat seniele aartsvader van het familiebedrijf, waar hij als eerste buitenstaander een topfunctie bekleedt. Een gemiste kans, Haanstra kan beter.

Dokter Pulder zaait papavers

Nederland 1975. Drama van Bert Haanstra. Met o.a. Ton Lensink, Kees Brusse, Dora van der Groen, Henny Orri en Sacco van der Made.

Een dorpsdokter met een wat ingeslapen bestaan krijgt bezoek van een oude studievriend die een totaal ander leven leidt. Nadat die morfine uit zijn medicijnkast heeft gestolen besluit de arts zich te verdiepen in het milieu van zijn verslaafde vriend. Haanstra, beter bekend om zijn poëtische documentaire werken, werd genomineerd voor een Gouden Beer op het Berlijnse filmfestival voor deze verfilming van Anton Koolhaas' roman 'De nagel achter het behang'.

Bij de beesten af

Nederland 1972. Documentaire van Bert Haanstra.

Dieren worden geobserveerd (met Haanstra's vaste cameraman Anton van Munster) in het wild in Afrika en in de dierentuin. Filmtechnisch worden er - in het wat verouderde stijltje van ALLEMAN - 'vergelijkingen' gemaakt met het gedrag van mensen. Haanstra's vriend Anton Koolhaas verzorgde het commentaar en dat is zeker geen pluspunt.

De Stem van het Water

Nederland 1966. Documentaire van Bert Haanstra.

Met de stem van Simon Carmiggelt als verteller maakte Haanstra in cinemascopebeelden een boeiende, soms net iets té oubollige, documentaire over het water in Nederland. Als THE VOICE OF THE WATER had de film ook in het buitenland succes.

Bert Haanstra cyclus: De stem van het water

Nederland 1966. Bert Haanstra.

Bert Haanstra toont de verbondenheid van de Nederlander met het water in al zijn vormen: zwemles, waterrecreatie, visserij en zelfs de stoomboot van Sinterklaas passeert de revue.

Alleman

Nederland 1964. Documentaire van Bert Haanstra.

Weliswaar treft Simon Carmiggelt de juiste toon van lichte ironie, perfect lijmen kan hij de associatieve scènes van Alleman niet. Alleman slaat op Jan en Alleman: Haanstra wilde met deze prijswinnende documentaire de essentie van de toen twaalf miljoen Nederlanders blootleggen. De smetteloze beelden van Anton van Munster (Bij de beesten af) tonen in een lange rij vermeend typisch Hollandse dingen: boten, kerken, zoenen, trouwen, uitgaan, geboorte, vlijtigheid, schaatsen. Prachtig, slim gemonteerd, maar nog immer zeer gefragmenteerd, zodat die goeie Carmiggelt gedwongen is rottige bruggetjes te maken, zoals vanaf afstoffen in het huishouden naar het Koninklijk Huis. In deze laatstgenoemde scène zijn unieke beelden te zien van een fotosessie van de koninklijke familie op Soestdijk. Met daarin prins Bernhard nadrukkelijk aanwezig met de voor hem zo kenmerkende olijke opmerkingen.

Haanstra: Delta Phase 1

Nederland 1962. Documentaire van Bert Haanstra.

Op duidelijke en overzichtelijke wijze geeft Haanstra verslag van de afsluiting van het Veerse Gat dat, in het kader van de Delta-werken, als eerste werd afgesloten. Stuk voor stuk ziet men hoe de craissons geplaatst worden. Het inbrengen van het laatste element is haast als thriller geconcipiëerd. Tevens toont hij de invloed van de afsluiting op de omwonenden daar de werken van belang waren voor gans Zeeland. Het vissersdorpje Veer, bv. moest evolueren naar een vakantie-oord aan de rand van het nieuwe kunstmatige meer dat door de afdamming ontstond. Ook niet professionelen kunnen genieten van deze documentaire, mede dank zij de verhelderende commentaar van Max Dendermonde. Fotografie is van Fred Tammes.

Zoo

Nederland 1961. Documentaire van Bert Haanstra.

Bert Haanstra kijkt door zijn camera rond in Artis. Hij filmt de mensen die de dieren aangapen, maar ook de dieren vanachter hun tralies zijn even verwonderd over de massa die hen aanstaart. Door zijn bijzondere manier van monteren lijkt het net alsof mensen soms dezelfde gelaatsuitdrukking hebben als dieren. Vernieuwend was, dat zowel de bezoekers als de dieren met een voorliefde voor de apen op die manier aan elkaar gelijk gesteld werden. Een korte, maar krachtige film met veel humor en gevoel. Het was Haanstra's eerste film die met de candid camera gemaakt werd. Hiermee legde hij de basis voor Alleman die twee jaar later uitkwam en Bij de beesten af.

De Zaak M.P.

Nederland​/​​België 1960. Komedie van Bert Haanstra. Met o.a. Albert Mol, Ko van Dijk, Ramses Shaffy, Julia de Gruyter en Mieke Verstraete.

De zaak Manneken Pis is Bert Haanstra's eerste werk na zijn klassieker Fanfare, met een jonge Albert Mol glansrijk in de hoofdrol als een Jacques Tati-eske dief die er vandoor gaat met Manneken Pis om de vader van zijn vriendin te imponeren. Deze aanval op de Belgische identiteit wordt onmiddellijk gepareerd met de diefstal van het beeld van Hans Brinker. Nederland versus België. Net als de botsende fanfarekorpsen in Fanfare. Haanstra vond het zijn slechtste film ooit, en een kunstwerk is het niet, maar de afzonderlijke delen zijn nog altijd kostelijk en bovendien licht verteerbaar. Debuutrol van Ramses Shaffy.

Over glas gesproken

Nederland 1958. Bert Haanstra.

De zaak Manneken Pis is Bert Haanstra's eerste werk na zijn klassieker Fanfare, met een jonge Albert Mol glansrijk in de hoofdrol als een Jacques Tati-eske dief die er vandoor gaat met Manneken Pis om de vader van zijn vriendin te imponeren. Deze aanval op de Belgische identiteit wordt onmiddellijk gepareerd met de diefstal van het beeld van Hans Brinker. Nederland versus België. Net als de botsende fanfarekorpsen in Fanfare. Haanstra vond het zijn slechtste film ooit, en een kunstwerk is het niet, maar de afzonderlijke delen zijn nog altijd kostelijk en bovendien licht verteerbaar. Debuutrol van Ramses Shaffy.

Haanstra: Glas

Nederland 1958. Documentaire van Bert Haanstra.

Toen Haanstra de opdracht kreeg van de Verenigde Glasfabriek Leerdam om een promotiefilm - OVER GLAS GESPROKEN - te draaien over het productieproces, was hij getuige van zoveel gekke situaties (die hij niet kon gebruiken) dat hij besloot een apart filmpje voor zichzelf te monteren. Aanvankelijk loopt alles met de machines gesmeerd, maar dan blijkt dat ze af en toe rare storingen kunnen krijgen en de arbeiders hierop soms koddig reageren. Haanstra laat een schitterend staaltje van (toen) moderne techniek zien bij de fabricage van een fles. Hij monteerde de beelden met een sterk ritme, waardoor enkele onverwachte en onvergetelijke effecten nog steeds verbazing en bewondering wekken. Haanstra schreef het scenario, deed de montage en stond achter de camera. Hij kreeg in 1959 terecht (als eerste Nederlander) de Oscar voor de Beste Korte Documentaire.

Fanfare

Nederland 1958. Komedie van Bert Haanstra. Met o.a. Bernard Droog, Hans Kaart, Ineke Brinkman, Albert Mol en Andrea Domburg.

In de aanloop naar een belangrijk concours krijgen de leden van een fanfare onderling ruzie en reizen gesplitst naar de muziekwedstrijd. Met verrassend effect. Eerste speelfilm van Haanstra (1916-1997), vooral bekend als fotograaf en documentairemaker (Glas, Bij de beesten af), die het scenario samen met Jan Blokker schreef. De lichtvoetige film met fraai zwart-wit camerawerk van Eduard van der Enden werd opgenomen in prachtig, waterrijk Giethoorn, dat prompt grote bekendheid verwierf. Nederlandse klassieker, destijds een bioscoophit, werd genomineerd voor de Gouden Palm van Cannes.

Haanstra: Rembrandt, schilder van de mens

Nederland 1956. Documentaire van Bert Haanstra.

Met als uitgangspunt een zelfportret van Rembrandt toen hij twintig was en een ander toen hij zestig was, schetst Haanstra de veertig tussenliggende jaren die de zeventiende eeuwse kunstenaar kenmerken als een schilder die veel aandacht had voor de mens. Hij werd duidelijk geboeid door de mens en zijn gelaatsuitdrukkingen, zijn tederheid, maar ook zijn wreedheid. Hij schilderde zichzelf, zijn ouders, zijn vrouw, maar ook volslagen onbekenden die hem in het diepste van zijn ziel raakten. Zijn werken illustreren zijn levenssfeer en zijn geloof. Een zeer originele stijl voor een biografische film. Haanstra eindigt met een collage van verschillende zelfportretten zodat Rembrandt ouder wordt voor de ogen van de toeschouwer. De fotografie was in handen van Stanley Sayer.

En de zee was niet meer

Nederland 1956. Korte film van Bert Haanstra.

Met als uitgangspunt een zelfportret van Rembrandt toen hij twintig was en een ander toen hij zestig was, schetst Haanstra de veertig tussenliggende jaren die de zeventiende eeuwse kunstenaar kenmerken als een schilder die veel aandacht had voor de mens. Hij werd duidelijk geboeid door de mens en zijn gelaatsuitdrukkingen, zijn tederheid, maar ook zijn wreedheid. Hij schilderde zichzelf, zijn ouders, zijn vrouw, maar ook volslagen onbekenden die hem in het diepste van zijn ziel raakten. Zijn werken illustreren zijn levenssfeer en zijn geloof. Een zeer originele stijl voor een biografische film. Haanstra eindigt met een collage van verschillende zelfportretten zodat Rembrandt ouder wordt voor de ogen van de toeschouwer. De fotografie was in handen van Stanley Sayer.

Haanstra: Strijd zonder einde

Nederland​/​​Zuid-Afrika 1955. Documentaire van Bert Haanstra.

Insecten. Ze zijn ouder dan de mensheid en ze komen over de hele wereld voor. Ze ontstonden twintig miljoen jaar voor het tijdperk van de Farao's. Vier-vijfde van alle dierlijk leven op aarde bestaat uit insecten. Maar het zijn ook dragers van ziektekiemen, denken we maar aan de slaapziekte, blindheid, olifantsziekte, malaria. In Afrika zijn ze een ware pest. De natuur zorgt voor een evenwicht, maar de mens verbreekt deze delicate balans, o.a. door bosontginning. Een indrukwekkende documentaire gemaakt in opdracht van Shell. Haanstra filmt de insecten op vaak gruwelijke wijze en de toeschouwer wordt midden in een sprinkhanenplaag geplaatst in een afschuwelijk, maar onvergetelijk filmfragment. Gevoelige zielen houden er gewaarborgd een nachtmerrie aan over. Voor scenario en commentaar zorgden Haanstra, Ronald Whitehouse en Han van Gelder. Sidney Beadle is verantwoordelijk voor de schitterende fotografie.

Panta Rhei

Nederland 1952. Documentaire van Bert Haanstra.

Insecten. Ze zijn ouder dan de mensheid en ze komen over de hele wereld voor. Ze ontstonden twintig miljoen jaar voor het tijdperk van de Farao's. Vier-vijfde van alle dierlijk leven op aarde bestaat uit insecten. Maar het zijn ook dragers van ziektekiemen, denken we maar aan de slaapziekte, blindheid, olifantsziekte, malaria. In Afrika zijn ze een ware pest. De natuur zorgt voor een evenwicht, maar de mens verbreekt deze delicate balans, o.a. door bosontginning. Een indrukwekkende documentaire gemaakt in opdracht van Shell. Haanstra filmt de insecten op vaak gruwelijke wijze en de toeschouwer wordt midden in een sprinkhanenplaag geplaatst in een afschuwelijk, maar onvergetelijk filmfragment. Gevoelige zielen houden er gewaarborgd een nachtmerrie aan over. Voor scenario en commentaar zorgden Haanstra, Ronald Whitehouse en Han van Gelder. Sidney Beadle is verantwoordelijk voor de schitterende fotografie.

Haanstra: Panta Rei

Nederland 1952. Documentaire van Bert Haanstra.

In dezelfde stijl als SPIEGEL VAN HOLLAND toont Haanstra ditmaal het ritme van de natuur, vooral aan de hand van water en wolken. Letterlijk vertaald betekent de titel Alles stroomt en dat wil Haanstra dan ook benadrukken. Het water, de wolken, de vallende bladeren in de herfst, dit alles wordt meegevoerd in de maalstroom van het leven, van de natuur. Beelden als schilderijen zetten zich vast op het netvlies van de toeschouwer. Het ontwaken van de natuur, de kringloop der seizoenen, de schoonheid en de woestheid, dit alles zit samengebald in deze tien minuten film zonder commentaar, gemaakt door Haanstra, met assistentie van Jan van der Hoeven. Een onvergetelijke filmervaring die nooit aan authenticiteit zal inboeten.

Spiegel van Holland

Nederland 1950. Documentaire van Bert Haanstra.

Een originele kijk op Nederland en de Nederlanders. Haanstra draaide zijn camera ondersteboven en filmde Nederland zoals het weerspiegeld wordt in het water. Dit levert bijzonder mooie beelden op waaruit een oneindige po[KA3]ezie straalt. Omdat de film zonder commentaar is, is hij universeel, al kunnen de beelden nergens anders ter wereld opgenomen zijn dan in Holland. Met zijn tweede (korte) film bewees Haanstra reeds dat hij bijna het opmerkelijkste talent was dat zich openbaarde in de Lage Landen van na WO II. Het werd tevens zijn internationale doorbraak, want de film werd bekroond met de Grote Prijs voor de korte film op het Festival van Cannes in 1951. Deze documentaire veroudert niet, ook niet een halve eeuw later.