klimaatjagers

Ze houden zich niet bezig met de vraag of het klimaat gaat veranderen maar wanneer dat gebeurt en wat de gevolgen zijn. Want wat is bijvoorbeeld het effect van het smeltende Noordpoolijs voor het leven in Australië?

Bernice Notenboom houdt niet van voor de hand liggende bestemmingen. Het liefste gaat zij naar extreme plekken, bij voorkeur niet via de gemakkelijkste weg. Voor de zesdelige serie Klimaatjagers reist zij naar zes punten op aarde, waar veranderingen van het klimaat hele ecosystemen diepgaand zullen beïnvloeden. Zijn die processen nog omkeerbaar? En zo niet, wat staat ons dan te wachten?

Notenboom neemt de kijker mee naar de enorme zoetwatervoorraden in de gletsjers van de Himalaya, de drie kilometer dikke ijskap van Groenland, naar Tuvalu, het verziltende landje midden in de Stille Oceaan dat langzaam verdrinkt, naar de toendra’s in Alaska waar de bodem altijd bevroren is, naar de wonderschone maar verblekende koraalriffen in Australië die verdwijnen en naar de intens droge Sahel.

Regenwouden, ijskappen, toendra’s , oceanen en woestijnen houden normaal gesproken het klimaat redelijk stabiel. Maar er zijn grenzen aan die stabiliteit. De toenemende uitstoot van CO2 brengt die stabiliteit in gevaar. Als de grens wordt overschreden, is de kans groot dat de gebieden veranderingen in het klimaat gaan versterken, met mondiaal verstrekkende gevolgen; alle ecosystemen zijn namelijk met elkaar verbonden. Nu reeds begint het ijs rond de noordpool sneller te smelten, zijn er record droogtes en regenperiodes, extreme cyclonen en begint het permafrost in Alaska en Siberië te ondooien. Als de atmosfeer blijft opwarmen, wordt het klimaatsysteem steeds instabieler. Een kleine verandering is dan nog slechts nodig om het systeem plotseling compleet te ontregelen.

Wetenschappers waarschuwen voor omslagpunten, ‘tippingpoints’ die het klimaat onomkeerbaar kunnen veranderen. In gevoelige gebieden, veelal extreme locaties, voeren ze talloze metingen uit en jagen op data. Dát er iets aan het klimaat verandert is volgens deze onderzoekers geen vraag, ze zien de onmiskenbare gevolgen. Wat betekent het als de temperatuur op aarde minstens vier graden stijgt waardoor het permafrost ontdooit en plotseling op grote schaal methaan gaat produceren, een gas dat een nog veel sterker broeikasgas is dan CO2? Is het slechts een kwestie van tijd dat de Amazone, nu een belangrijke CO2 spons, verandert in een CO2 bron? Wat gebeurt er als de oceanen verzuren en geen CO2 meer kunnen opnemen?

Bernice Notenboom gaat op deze wetenschappelijke expeditie in zes gevoelige klimaatgebieden, in Groenland, Brazilië, Afrika, Alaska, Oceanië en India, kijken waar de wetenschappers meten, wat ze meten en ontmoet ter plekke lokale bewoners die haar vertellen over wat zij om zich heen al zien veranderen.

Klimaatjagers is een internationale co-productie van de VPRO, WDR, CANVAS,The Weather Channel, Knowledge/TVO en de Australische televisie SBS en NITV en wordt onder meer uitgezonden in de Verenigde Staten, Duitsland, België, Engeland, Canada, Frankrijk. De VPRO heeft voor Nederland een geheel eigen versie gemaakt.

Zondag 15 september, 20.20 uur, Nederland 2