Het uur van de wolf
Nederland 2, 23.00-0.30 uur
‘Ik ben fotograaf geworden om dit soort dingen niet te hoeven doen. En hier zit ik dan, dit soort dingen te doen.’ Hij lacht, maar werkelijk enthousiast is de revolutionaire fotograaf Bert Stern (op 26 juni overleden op 83-jarige leeftijd) niet als hij de camera inkijkt. Waarom hij dan toch meewerkt aan deze documentaire (uit 2011) over zijn leven? De reden zit glimlachend naast hem in het shot, filmmaakster Shannah Laumeister. Veertig jaar jonger, lang, blond en Sterns minnares.
‘Vrouwen zijn alles,’ zegt Stern zelf. Ze zijn de leidraad in zijn carrière. Audrey Hepburn, Elizabeth Taylor, Twiggy, Sophia Loren en Marilyn Monroe; in de jaren vijftig en zestig portretteerde hij ze voor beroemde bladen als Look, Flair en Vogue. Hij had ze allemaal wel willen zoenen, Monroe voorop. ‘Maar foto’s zijn the next best thing,’ vindt hij.
Zijn foto’s zijn wereldberoemd geworden. Stern fotografeerde Monroe vlak voor haar dood in 1962; drie sessies in een hotelkamer, duizenden foto’s, waarvan de bekendste die van Monroe gehuld in enkel een sjaal. Op zichzelf al onvergetelijke plaatjes, maar Monroe maakte ze legendarisch door zelf enkele negatieven te bewerken met een stift en een haarspeld. Grote oranje kruizen staan er door foto’s waarvan Monroe zelf niet kon zien dat ze prachtig waren.
Maar ook zonder vrouwen kon Stern briljante foto’s maken. Hij zette de reclamewereld compleet op zijn kop met zijn conceptuele foto’s. Voor Smirnoff-wodka trok hij naar Egypte en fotografeerde een glas wodka martini in de woestijn. In de spiegeling was een piramide te zien: ‘Het droogste van het droogste.’ Oncreatieve stockfoto’s van lachende gezinnetjes waren na hem verleden tijd. Daarmee – en met zijn wilde levenswandel – doet Stern moeiteloos recht aan de ondertitel van deze documentaire, ‘Original Madman’, die echter de lading lang niet dekt. Vrouwen, met de filmmaakster in het bijzonder, vormen de hoofdlijn.
De pracht van zijn foto’s steekt scherp af bij Stern zelf, die door Laumeister met een klein, niet al te best cameraatje wordt gefilmd. In de keuken, op zolder, in de woonkamer. Intiem, maar ook wat rommelig. Stern is er duidelijk niet altijd blij mee, maar zoals hij zelf ruiterlijk en vaak toegeeft: vrouwen zijn hem compleet de baas. Alleen achter de camera heeft hij enige macht. Of eigenlijk ‘had’, beseft hij zittend aan de andere kant van de lens. ‘Je hebt de rollen omgedraaid.’