Na hun succesvolle reeks Dark komen Baran bo Odar en Jantje Friese nu met ‘1899’, een serie die zich afspeelt aan boord van een migrantenschip dat van Europa naar Amerika vaart. ‘We willen het de kijker nooit te makkelijk maken.’

‘Alsjeblieft, kom niet met allemaal vragen die al gesteld zijn!’ Baran bo Odar en Jantje Friese hebben er een hele dag met interviews op zitten als de VPRO Gids aan de beurt is. Odar zegt het met een sympathieke glimlach, maar die kan niet verhullen dat zijn woorden een kern van waarheid bevatten. Vreemd is dat niet. Friese en Odar moeten immers vaak nogal wat uitleggen over hun werk. Tussen 2017 en 2020 was het Duitse makersduo en echtpaar verantwoordelijk voor de geweldige Netflixtijdreisserie Dark, die de kijker drie seizoenen lang heerlijk liet verdwalen in een fabelachtig labyrint.

Hoewel de verhaallijnen elk seizoen complexer en diepgravender werden, groeide Dark uit tot een van de populairste internationale Netflixtitels. Tv-makers denken vaak dat ze de kijkers voortdurend aan het handje moeten meenemen, maar met Dark lieten Odar en Friese zien dat je ze best een beetje kunt uitdagen.

‘Wij geloven in een wereld zonder onoverbrugbare verschillen tussen mensen. Daarom zitten alle culturen samen op één groot schip’

Baran bo Odar

Hierdoor groeide het vertrouwen van Netflix, evenals de bereidheid om veel geld uit te trekken voor nieuwe projecten van Odar en Friese, die zich onlangs exclusief aan de streamingdienst verbonden. Het achtdelige 1899 speelt zich af aan boord van een groot migrantenschip dat eind negentiende eeuw van Londen naar New York vaart. Op het schip bevinden zich voornamelijk passagiers die worstelen met traumatische ervaringen, zoals uitbuiting en misbruik, en in Amerika een beter leven hopen te vinden. De Amerikaanse Droom als wondermiddel dat alle problemen hopelijk kan laten verdwijnen.

Beeld uit de nieuwe Netflixserie 1899

Vluchtelingencrisis

Maar die droom wordt al snel een regelrechte zeenachtmerrie. Tijdens de tocht duikt er een verloren gewaand passagiersschip op dat enkele maanden daarvoor zou zijn vergaan. Het geheimzinnige vaartuig roept veel vragen op en de bemanning begint zich steeds meer zorgen te maken, maar de wanhopige emigranten willen onder geen beding rechtsomkeert maken. Welke ellende er ook huist in dat schip, erger dan thuis kan het volgens de meeste passagiers niet zijn. Maar de doorgewinterde thrillerkijker voelt dan al aan: dat kan wel degelijk. En inderdaad, al snel volgen de mysterieuze voorvallen elkaar razendsnel op, waardoor het schip steeds meer weg krijgt van een varend spookhuis.

Baran bo Odar en Jantje Friese (uiterst link) samen met de cast van 1899

Odar en Friese – hij regisseert, zij schrijft – lieten zich bij de ontwikkeling van 1899 vooral inspireren door gebeurtenissen die Europa de afgelopen jaren in hun greep hielden. Friese: ‘Toen een aantal jaar geleden de vluchtelingencrisis uitbrak, leek het even of Europa volledig uiteen zou vallen. Daarom wilden wij in ons nieuwe project júist de Europese veelzijdigheid en samenwerkingskracht vieren. Maar een foto van een onbekende man die op het dek van een boot stond leverde uiteindelijk de voornaamste inspiratie. Hij zat onder het bloed en had een hamer in zijn hand. Was hij een immigrant? En wat was er in godsnaam op dat schip gebeurd? Uiteindelijk heeft die foto weinig van doen met de plot van de serie, maar de toon en het mysterie zijn er wel degelijk door beïnvloed.’

Hoewel 1899 qua geheimzinnigheid en rookgordijnen niet onderdoet voor Dark lijkt het verhaal in eerste instantie overzichtelijker. Er zijn minder locaties, de setting is kleinschaliger en er wordt minder gerommeld met de tijdlijnen. Toch was de uitdaging er niet minder om voor Friese en Odar, want aangezien de emigranten uit alle windstreken komen zijn er allerlei nationaliteiten, culturen en talen aan boord.

Duits sausje

Dat laatste is een bewuste keuze, vertelt Odar. ‘1899 is geen sociaal-politiek drama, maar Jantje en ik zijn wel romantici die geloven in één wereld, een plek zonder onoverbrugbare verschillen tussen mensen. Dat idee wilden we in deze serie verwerken en daarom hebben we al die culturen samengebracht op één groot schip. Vervolgens konden we observeren wat er precies gebeurt als de passagiers zich realiseren dat ze allemaal in hetzelfde schuitje zitten en niet in honderden eigen wereldjes leven.’

Achter de schermen van 1899

‘In het beginstadium van het schrijfproces dacht ik weleens: fuck, wat een stom idee om al die talen en culturen bijeen te brengen!’ vult Friese aan. ‘Maar tegelijkertijd wilden we ook gewoon graag met een groot internationaal team werken, zodat we ook eens konden ervaren hoe zoiets zou uitpakken.’ Odar: ‘Ik vond het juist wel een fijne uitdaging om met verschillende culturen te werken, vooral omdat je erg veel leert van acteurs met een andere achtergrond. Spaanse acteurs pakken scènes bijvoorbeeld heel anders aan dan Deense of Kantonese, die vaak iets ingetogener spelen. Het was ook boeiend om te zien hoe liefde of geweld in verschillende culturen nét iets anders tot uiting komt.’ Met een knipoog: ‘Al heb ik natuurlijk wel geprobeerd om er een Duits sausje overheen te gieten.’

Zoals we van Friese en Odar gewend zijn, valt er ook in 1899 weer genoeg te puzzelen en te griezelen. Maar hoe houdt Friese zelf eigenlijk het overzicht in haar scripts, met al die rookgordijnen? ‘Het gaat er vooral om hoeveel informatie je precies weggeeft en op welk moment je dat doet. Wij hebben altijd een helder verhaal, van A tot Z, maar we verstrekken het niet altijd in die volgorde. Het is geen kwestie van een spelletje spelen met de kijker: we vinden het vooral belangrijk dat het tegelijkertijd mysterieus en vermakelijk blijft.’ Friese glimlacht: ‘En soms moet er daarom gewoon een F voor een B, want we willen het de kijker natuurlijk ook weer niet té makkelijk maken.’

De achtdelige serie 1899 is te zien op Netflix

Lees ook ons artikel over de Netflixserie Dark

Meer over 1899