Utrecht: Senescente cellen

20 mei 2015

Hoe komt het dat de ene persoon gezond oud wordt en de ander al vroeg kampt met allerlei gezondheidskwalen? Andrea Maier, hoogleraar gerontologie aan de VU, zoekt naar het antwoord op deze vraag en denkt dat de boosdoeners de zogenaamde senescente cellen zijn.

Andrea Maier, Vrije Universiteit Amsterdam

ontsteking

Wat is het probleem met senescente cellen nu precies? Senescent betekent verouderend. De cellen waar het over gaat zijn dus niet dood maar zijn wel zo oud, dat ze niet meer kunnen delen om nieuwe, jonge cellen te maken. De energiestofwisseling van een senescente cel gaat door, maar minder efficient dan bij een jonge cel. Daardoor komen er meer zogenaamde vrije zuurstofradicalen vrij, een restproduct van de energiestofwisseling. En die vrije radicalen kunnen schade toebrengen aan de cel. Jonge cellen zetten speciale enzymen in tegen vrije zuurstofradicalen maar bij senescente cellen werken deze enzymen ook niet meer goed. Er ontstaat daardoor een soort ontstekingsreactie. Maier ontdekte dat patiënten die langer leven en gezond ouder worden, minder senescente cellen in hun lichaam hebben dan leeftijdgenoten die veel met ziektes te maken hebben.

jonger en sterker

Wat Maier het liefst zou willen is de senescente cellen uit te schakelen; we zouden langer leven en met minder ziektes. Hier is Maier optimistisch over. Bij muizen is het al gelukt om senescente cellen te verwijderen uit het lichaam, met de gewenste resultaten: de veroudering stopte en de muizen werden zelfs sterker. Succes bij muizen betekent niet dat de techniek ook al op mensen toegepast kan worden. Op dit moment is er dan ook nog geen behandeling. Als je met de kennis van nu de senescente cellen te lijf zou gaan, zou je waarschijnlijk meer schade aanrichten dan voorkomen. Maiers onderzoek richt zich daarom vooral op kennis verzamelen over de werking van senescente cellen in ons lijf: bijvoorbeeld hoeveel senescente cellen mensen hebben of hoe de cellen zich verspreiden over het lichaam. Maar op termijn ziet Maier wel mogelijkheden voor therapieën, zoals antilichamen tegen senescente cellen die door het hele lichaam verspreid worden.

Aflevering 2: de dood uitgedaagd

We sleutelen aan ons DNA, aan ons brein en aan ons nageslacht. In de zesdelige serie De Volmaakte Mens gaat Bas Heijne in gesprek met topwetenschappers en grote denkers, in de hoop een antwoord te vinden op de vraag: wat is de mens?

meer uit aflevering 2: de dood uitgedaagd

Profiel

Aubrey de Grey

Aubrey de Grey (Londen, 1963) is een computerwetenschapper die gefascineerd raakte door de biologie. Hij specialiseerde zich in de gerontologie, de studie van veroudering. Volgens De Grey is ouderdom en ziekte, een ziekte die bestreden kan worden.

Profiel

John Gray

De Britse filosoof John Gray (Groot-Brittannië, 1948) staat bekend om zijn tegendraadse kijk op vooruitgang. Na zijn afstuderen in filosofie, politiek en ethiek heeft hij aan verscheidene universiteiten, waaronder de prestigieuze London School of Economics, gedoceerd.

Achtergrond

Japan: chimeren

Er is een groot tekort aan donororganen. Om mensen toch aan een nieuwe alvleesklier, nier of lever te helpen, probeert de Japanse stamcelonderzoeker Hiro Nakauchi menselijke organen op te kweken in varkens.

Achtergrond

Twente: Nanotechnologie

Waar we ooit de industriële revolutie als mijlpaal stelden van technologische ontwikkelingen, lijken we nu aangekomen bij de nano-revolutie. Nanotechnologie maakt het mogelijk om te werken met deeltjes in de orde van grootte van nanometers, een miljardste van een meter.