'Mijn grootste ambitie was om geen oordeel te vellen. Het ging mij om begrip. Ik wilde van mijn oma een mens maken, niet een eenduidig poppetje van wie iedereen roept dat ze in en in slecht is. De brandstof voor mijn zoektocht was dat ik door haar masker heen wilde breken. Als me dat niet zou lukken, zou ze alle verhalen van haar kinderen bevestigen. Dan zou ze niets meer zijn dan die oppervlakkige femme fatale, die feeks zonder geweten, die moeder from hell.
De rol van de camera is daarin beslissend geweest, zowel in positieve als negatieve zin. Zodra ik de lens op haar richtte, voelde zij aandacht. Haar eigen vader heeft haar zijn leven lang gefotografeerd en gefilmd, maar het ging alleen maar om haar uiterlijk. Zelfs toen ze al in de negentig was, werd ze nog door iedereen bewonderd om hoe mooi ze nog was. Mijn aandacht voor haar interpreteerde ze daarom ook als een soort liefde en bewondering. Hoewel ze nooit een typische oma is geweest, was ze voor mij wel mijn oma, maar andersom was dat niet zo. Ze kon of wilde mij niet als kleinzoon zien. Dat maakte onze relatie heel vreemd en onduidelijk.
Hoe levendig en mooi en bewonderd ze ook was, ik voelde ook een enorme eenzaamheid. Misschien juist doordat ze zo geneigd was om altijd overal een show van te maken. Ik wist dat er meer zat achter dat masker. Pas als ze inzicht zou geven in die andere kant, zou ik haar volledige wezen leren kennen. Zij liet alleen de etalage zien, maar ik moest in het magazijn zien te komen.
Uiteindelijk lukte dat. Ze brak, voor een draaiende camera nota bene. Terwijl dat gebeurde twijfelde ik over wat ik moest doen. Moest ik haar troosten of gewoon blijven filmen? Al vrij snel maakte die twijfel plaats voor ontroering en wilde ik haar alleen maar omhelzen. Dat voelde als het enige juiste. Al het andere was ineens irrelevant.
Het maken van deze film is het moeilijkste wat ik ooit heb gedaan, zowel als persoon als filmmaker. Op de filmacademie leer je dat film geen therapie is. Je bent eerst en vooral verhalenverteller. Het mooiste is als je een goed verhaal vertelt dat uiteindelijk hetzelfde effect teweegbrengt. Daarvoor moest ik door die maskers heen breken. Ik denk dat het voor mijn familie zelf ook goed is geweest dat ik dat gedaan heb. Ik draag de film aan hen op en ik hoop dat ze zich ermee kunnen identificeren. Ik ben me er heel erg van bewust dat ik maar twee uur de tijd heb om een heel complex verhaal te vertellen. Er treedt een enorme versimpeling op, maar ik hoop dat het toch een representatie is van zoals zij het hebben gevoeld.
Natuurlijk is dit mijn subjectieve werkelijkheid, mijn perspectief. Zoals mijn oma zegt in de film: de waarheid bestaat niet. Dit is mijn persoonlijke waarheid. Ik hoop dat dat duidelijk genoeg is.’
A Family Affair is in 2016 te zien bij de NCRV op NPO 2
