barbers gelijk

7 maart 2017

De Amerikaanse politicoloog Benjamin Barber maakte voor IDFA dit jaar een selectie aan documentaires. Een column van Chris Kijne over Barber en Fukuyama, wie heeft er gelijk gekregen?

‘History is not over’ is de eerste zin van Benjamin Barbers inmiddels twintig jaar oude publicatie Jihad vs. McWorld. Met die openingszin plaatste hij zichzelf doelbewust recht tegenover het al even geruchtmakende boek van zijn landgenoot en collega-politicoloog Francis Fukuyama van drie jaar eerder: The End of History and the Last Man. Het is natuurlijk beneden de stand van academici om te bekvechten over de vraag wie er nu, twee decennia verder, gelijk heeft gekregen. Daarom doe ik het maar even.

Fukuyama zag in de ineenstorting van het communisme mogelijkheden voor de definitieve, wereldwijde overwinning van het democratisch kapitalisme. En nam geen ideologische tegenstander meer waar aan de horizon.
Barber beschreef dat het nieuwe wereldbeeld enerzijds zou worden bepaald door zowel kapitalisme – in zijn allerminst democratische vorm van wereldwijde deregulering en neolibralisme. Minstens zo bepalend zou de reactie daarop zijn, van allerlei anti-modernistische en xenofobe stam- en groepsverbanden – die hij bundelde onder de noemer ‘jihad’. Dit alles ten koste van burgerschap en democratie.

Ach, beslist u zelf maar wie het dichtst bij de werkelijkheid van nu is gekomen. Ik weet zeker dat zelfs Fukuyama er niet lang over hoeft na te denken. Barber heeft recentelijk, in If Mayors Ruled the World, zijn visie ontvouwd op de stelling dat échte democratie vooral op lokaal niveau floreert. Het aantal bewijzen daarvoor, kan ik als Tegenlicht-medewerker zeggen, groeit met de dag. Aan de hand van beide boeken kijken naar door Barber geselecteerde films tijdens het IDFA – het lijkt me zowel belangwekkend als buitengewoon aangenaam.

benjamin barber was eerder bij de vpro: hier een selectie

De Macht aan de stad, geïnspireerd door Barber

Mc World

Barber over Jihad vs McWorld

wie is benjamin barber

Politiek theoreticus Benjamin Barber werd wereldwijd bekend door de publicatie van zijn boek Jihad Vs. McWorld in 1995. Naast schrijver is Barber ook de oprichter van de Interdependence Movement. Deze transnationale beweging verbindt wereldwijd steden, burgemeesters en burgers met elkaar.

Nationale overheden zijn steeds minder goed in staat om mondiale vraagstukken op te lossen, stelt Barber. En dat terwijl de wereld van nu niet met nationale, maar met transnationale problemen kampt, zoals op het gebied van migratie en terrorisme. Daarnaast voelen burgers zich niet goed vertegenwoordigd door nationale politici, waardoor maatschappij en politiek steeds verder van elkaar af komen te staan.

Volgens Barber zijn steden beter in staat om met deze uitdagingen van de huidige wereld om te gaan. Steden zijn pragmatisch, kampen met dezelfde problemen (waardoor samenwerking tussen steden ook beter kan verlopen) en burgers voelen zich meer betrokken bij het bestuur van hun steden, dan bij het bestuur van hun land.

Wat nou, stelt Barber in zijn boek, als burgemeesters de wereld besturen? Dat zorgt voor lokaal, actief burgerschap en een samenwerkingsverband tussen burgemeesters op internationaal niveau. Barber stelt daarom voor om een wereldwijd parlement van burgemeesters op te zetten, en zo een verschuiving in de bestaande (en tekortschietende) machtsrelaties te veroorzaken.

wie is chris kijne

Chris Kijne (Bussum, 1 april 1953) is programmamaker bij VPRO Tegenlicht en is columnist en presentator bij Bureau Buitenland.

Bekijk hier zijn overige columns.

idfa bij vpro

De VPRO houdt net als u van nieuwe inzichten, uitzichten en vergezichten. Daarom selecteren en (co)produceren wij het gehele jaar de beste, mooiste en meest grensverleggende documentaires - en zijn wij hoofdsponsor van het IDFA.