De trans-Atlantische relatiebreuk

In de spionnenwereld geldt hetzelfde als in een huwelijk: zodra de kwetsbaarheid verdwijnt en het zachte gefluister naar elkaar verstomt, weet je dat de scheiding al is ingezet.

Zo kondigt Donald Trump zelf ondubbelzinnig aan dat alle nieuwe Amerikaanse F-47 gevechtsvliegtuigen die aan bondgenoten worden verkocht, opzettelijk met tien procent zullen worden afgezwakt.

Een logische move, volgens de Amerikaanse president, want: ‘Misschien zijn ze op een dag geen bondgenoten meer.’

(tekst loopt door onder afbeelding)

En daarmee komt hij aan iets fundamenteels. Waar NAVO-samenwerking nog rust op formele verdragen, politieke wil en publieke verklaringen, vereist inlichtingenwerk iets anders: volledig, onvoorwaardelijk vertrouwen.

Je deelt geen bronnen, gevoelige intercepties of deep cover-operaties met een partner waarvan je niet zeker weet of die morgen nog aan jouw kant staat.

Daarom functioneren inlichtingendiensten vaak als kanarie in de mijn: als daar de samenwerking hapert, is dat het eerste teken dat de politieke band rafelt. De komst van een CIA-delegatie om 'de banden te bevestigen' zegt dus veel.

Wat ooit vanzelfsprekend was – een innige, in elkaar verstrengelde inlichtingenuitwisseling met Washington – wankelt. Sinds CIA-directeur John Ratcliffe in maart plots de inlichtingenlijn met Kyiv doorsneed, is het vertrouwen in die inlichtingendienst verdampt.

Het besluit kwam zonder overleg en zonder waarschuwing. Volgens een hooggeplaatste Duitse bron was het ‘alsof het ging om een bedrijfsovername, niet om bondgenootschappelijke veiligheid’.

De Duitsers zijn de eersten die het hardop zeggen: we moeten ons voorbereiden op een wereld waarin de Amerikanen onze kwetsbaarheden kennen, maar niet per se onze belangen delen.

In de Bondsdag lanceert het hoofd van de parlementaire inlichtingencommissie Konstantin von Notz het voorstel voor een Europese tegenhanger van Five Eyes. Dat is de inlichtingenalliantie tussen de Engelstaligen: de VS, het VK, Canada, Nieuw-Zeeland en Australië.

Euro Eyes moet een vergelijkbaar netwerk worden van Europese inlichtingendiensten, met een eigen infrastructuur, gedeelde standaarden en – vooral – juridische autonomie.

Niet als luxe. Maar als noodzaak.

In het CIA-hoofdkwartier in Langley vinden ze het allemaal wel erg snel gaan. Europa lijkt opvallend vlot door te pakken na de aangekondigde 'break-up' door hun politieke baas Trump.

Terwijl de Duitse spionnenchef Bruno Kahl inmiddels hardop droomt van een Europees inlichtingenblok, begint in Washington het besef door te sijpelen: misschien hebben ze hun ex onderschat.

Want als steden als Berlijn en Parijs – en zelfs onze eigen 007’s in Zoetermeer – definitief de deur achter zich dichttrekken, verliest Washington niet alleen bondgenoten, maar ook oren, ogen en invloed.

De recente bezoeken van Amerikaanse inlichtingenofficieren moeten dan ook in dat licht worden gezien. Waar de Europese politiek zich voor de camera nog vastklampt aan verdragen en vriendschappelijke woorden, denken de geheime diensten al na over een nieuwe wereldorde.

Eén waarin de VS niet langer de vanzelfsprekende partner is.

En dan is daar ineens de CIA weer. Als een ex die uit het niets belt.

Niet uit gemis, maar omdat hij merkt dat je verdergaat. Dezelfde ex die jou eerder had laten vallen – overtuigd dat jij geen toekomst meer waard was.

De Europese diensten lijken zich voorlopig niet te laten verblinden door vervlogen trans-Atlantische liefdessentimenten. Hoe groot, rijk en indrukwekkend die ex ook is... het blijft een ex.

En die geef je niet zomaar opnieuw je sleutels.

Tot snel,
Abdou