Caïro, 2013. Na massale protesten wordt president Morsi afgezet middels een legercoupe. Een gebeurtenis die leidt tot wederom massale protesten, hard ingrijpen van de politie èn 'clashes' tussen aanhangers en tegenstanders van de moslimbroeders. In dit moment zag filmmaker Mohamed Diab een film en noemde die toepasselijk: Eshtebak; of zoals de internationale titel luidt: Clash. De film was de openingsfilm van het Un Certain Regard-programma in Cannes, gooide hoge ogen in het buitenland en draait nu in de Nederlandse bioscopen. Een film die actueler is dan ooit, nu in Caïro 2016, moslimbroeders nieuwe protesten hebben aangekondigd.
De film is een feest der herkenning voor Hatim Suleiman, filmkenner van Egyptische komaf, die voor ons de premiere bezocht in Amsterdam. In de film worden aanhangers en tegenstanders van de moslimbroederschap samen uren achtereen opgesloten in een politiebusje. "De massa mensen met heel verschillende denkbeelden, die opgesloten zit in een kleine ruimte van een politiebusje zonder controle te hebben over de rit is een heel herkenbaar gevoel voor Egyptenaren. Een heel mooi gevonden metafoor," aldus Hatim.
De filmmaker Mohamed Diab is een filmmaker, afkomstig uit een generatie revolutionaire filmmakers en kunstenaars, die actief betrokken was bij de revolutie van 2011. Sinds de revolutie maken zij faam met onder meer dit soort films. "De eerste film van Diab ging over sexual harrasment in Egypte. Ook een gevoelig thema en ook een maatschappijkritische film," vertelt Hatim.
In Egypte draaide de film 2 weken. Hatim: "Dat is een bekende tactiek. Verbieden kon niet, want internationaal had de film al veel aandacht gekregen. Dus wat er dan wordt gedaan is wel goedkeuren, veel negatieve publiciteit rondom de film naar buiten brengen en kort laten draaien." De distributeur trok zich dan ook terug, waardoor de vertoning in Egypte bijna niet doorging. "Maar last minute meldde zich een andere, waardoor toch veel Egyptenaren de film hebben gezien." Waarom het Egyptische regime moeite heeft met deze film? Volgens Hatim ligt het aan de boodschap die de film meegeeft: "Dat we allemaal Egyptenaren zijn, in dit geval letterlijk in hetzelfde schuitje zitten en dat we er samen uit moeten zien te komen. Ik denk dat het regime vindt dat we daar nog niet klaar voor zijn. Om onze hand uit te steken naar de ander."
In Nederland draait de film in verschillende bioscopen. Hieronder de trailer:
De film is nu extra actueel, omdat er voor komende maand, op 11 november protesten zijn aangekondigd. Vanuit de moslimbroederschappen. De armoede en broodhonger zijn erger dan ooit, meent ook Egyptekenner Rena Netjes: "Een product als suiker is niet eens meer te verkrijgen. En Egyptenaren houden van suiker." Maar is Egypte klaar voor nieuwe protesten? En wat zouden die opleveren? In Bureau Buitenland praatten we met Rena en Hatim verder over de film en de dreigende protesten.
