Rode lantaarns en roestbruin stof in Servië

‘In Servië waren we te gast bij een goud- en kopermijn waar Chinese mijnwerkers heel diep de grond ingaan voor een Chinees staatsbedrijf. Eén van de mensen die bij het bedrijf werkten is Hannah, een jonge Chinese vrouw. Ze gaat niet de mijn in, maar is vertaler. Hannah - dat is trouwens de naam die ze in Servië heeft aangenomen en niet haar Chinese naam - woont daar al twaalf jaar.

'Ze was, tegen de zin van haar ouders, haar toekomstige echtgenoot achterna gereisd, met wie ze een Chinese winkel begon. Ze hebben drie kinderen gekregen in Servië, maar die worden nu in China opgevoed door hun oma. Hannah kan één keer per jaar naar ze toe. Haar man vaker, vertelde ze, want zijn werk in de winkel is flexibeler.

'Natuurlijk mist ze haar kinderen, maar daar zet ze zich overheen. Om rond te komen, maar er was nog iets. Wij Chinezen willen de wereld zien, zei ze, terwijl westerlingen dicht bij hun familie willen blijven. Dat moeten zij weten. Maar wij Chinezen zitten daardoor overal.'

Hoe gaat het een jaar later met Hannah? Lees het hier.

'Ik praatte met Boban, die in de mijnstad Bor woont. Zijn opa was mijnwerker, zijn vader was mijnwerker, hij is mijnwerker en hij hoopt dat z’n zoon het ook wordt. Maar er is wel veel veranderd.

'Vroeger, in de communistische tijd, zat er een heel sociaal leven aan vast, met veel feest en kameraadschap. Dat is al lang weg. En sinds kort hebben de Chinezen de mijnbouw in Bor overgenomen. Wat hij daarvan vindt, daarover was Boban erg voorzichtig. Ik werk in de mijn, zei hij, dus ik moet op mijn woorden letten. Hij noemde de Chinezen nette, hardwerkende mensen. Verder wilde hij er niet zo veel over kwijt.

'Ik denk wel dat het voor hem een zegen is, want waarschijnlijk hebben Chinese investeringen zijn baan gered. Maar het was duidelijk dat hij het er ook wel moeilijk mee had.

'Bobans zoon zag een leven als mijnwerker niet zitten, die wil profbasketballer worden, of anders sportarts. Die zag nog een uitweg. Hij maakt zich zorgen over de gezondheid van z’n vader, die vaak met zware hoofdpijn thuiskomt en veel medicijnen gebruikt.

'Die zorgzaamheid van de zoon voor zijn vader vond ik mooi om te zien. En van de vader voor z’n zoon. Want ik proefde ook een bepaald plichtsbesef in de manier waarop hij zijn werk aanprees. Hij heeft geen keus, hij moet dit doen om voor z’n gezin te zorgen.'

'In Belgrado stuitten we toevallig op een betoging tegen luchtvervuiling. Die is daar dan ook erg; soms zelfs erger dan in Beijing, en dat wil wat zeggen. En het komt voor een flink deel doordat Chinezen oude fabrieken, die al jaren stil lagen, hebben gekocht en weer hebben opgestart. Bijvoorbeeld een staalfabriek in Smederovo, iets buiten Belgrado.

In Servië kun je heel goed zien dat de investeringen van de Chinezen twee kanten hebben. Het zorgt voor geld en werkgelegenheid - iets wat Servië wel kan gebruiken - maar dat de productie zo enorm wordt opgeschroefd heeft natuurlijk wel impact op de omgeving. Naast die staalfabriek dwarrelde er rood stof naar beneden op mensen hun huizen, hun tuinen en dieren. Mensen werden er zelfs ziek van.

'Ik sprak daar met Nikola, die geprobeerd had contact te leggen met de nieuwe Chinese eigenaren om ze over te halen iets aan die vervuiling te doen. De luchtvervuiling, en het dumpen van giftig afval. Maar hij kreeg nooit antwoord. Toen heeft hij maar een actiegroep opgericht.

'Hij nam me mee naar een vallei die nu vol heuvels lag. Illegaal gedumpt afval van de fabriek. De Servische politiek staat het toe, zegt hij, want China is een machtige economische partner. Zelf krijgt hij bedreigende telefoontjes – dat is volgens hem normaal in Servië. Ik vond hem heel dapper. Hij gaf niet op, ook al zag hij weinig hoop en kon het hem persoonlijk veel kosten.'

Wat gebeurde er toen Nikola een fragment van De wereld van de Chinezen deelde op facebook? Lees het hier.