Het is hét nationale trauma van Oekraïne: de Holodomor. ‘Uitroeiing door honger,’ betekent de term letterlijk in het Oekraïens. Begin jaren dertig veroorzaakte Stalin de Holodomor door Oekraïners te dwingen hun oogst af te staan aan de Sovjetautoriteiten. Naar schatting tussen de 2,5 miljoen en 7,5 miljoen mensen stierven hierdoor de hongerdood.

Hoe bepaalt de Holodomor de Oekraïense nationale identiteit, en de Oekraïense blik op Rusland? Te gast over deze vragen is historicus Karel Berkhoff, verbonden aan het NIOD. Hij schreef onder andere Harvest of Despair: Life and Death in Ukraine under Nazi Rule.

Ook te horen zijn fragmenten uit een documentaire die Aida Grovestins in 2011 maakte voor OVT, waarvoor zij de Oekraïense Nina Kalpeta interviewde die de Holodomor meemaakte. Die documentaire is hier in zijn geheel terug te luisteren.

De Wereldgezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties maakte deze week bekend dat het Russische leger structureel ziekenhuizen lijkt te bombarderen. De woorden ‘humanitaire corridors’ zijn onderdeel van het dagelijks gesprek. En de Verenigde Staten zeggen bewijzen te hebben voor oorlogsmisdaden die door het Russische leger zijn gepleegd. Het internationaal oorlogsrecht is razend actueel. Hoe zijn die regels opgesteld? En wat is de toekomst van dit oorlogsrecht als het op groteske wijze aan de laars gelapt lijkt te worden? 

Een gesprek met Boyd van Dijk, historicus en auteur van Preparing for War, een boek over de Geneefse Conventies van 1949, waarin leiders van Europese landen, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie deze regels voor oorlog afspraken, en emeritus hoogleraar internationaal oorlogsrecht Terry Gill.

Over Adolf Hitler zijn talloze publicaties verschenen. Maar volgens historici Erik Somers en René Kok, beide verbonden aan het NIOD, vertoonde die veelheid aan materiaal tot nu toe een opvallende lacune: een gedegen fotohistorisch onderzoek. En dat terwijl foto’s vanaf de jaren twintig juist een cruciale rol speelden in de totstandkoming van de zogenaamde Führermythe.

Deze week verschijnt Adolf Hitler: De beeldbiografie. Een zorgvuldige selectie van ruim 450 foto's waarop Hitler centraal staat, met uitgebreide toelichtingen. Auteurs Erik Somers en René Kok selecteerden voor OVT een aantal sleutelbeelden uit hun boek, die ze in de uitzending komen ontcijferen: hoe droegen deze foto's bij aan de nazipropaganda? En hoe kunnen we aan de hand van deze foto’s juist ook een blik voorbij die propaganda werpen?

Het is dagelijks nieuws: de aanhoudende beschietingen van Oekraïense steden door Russische artillerie. Dat leidt niet alleen tot veel burgerslachtoffers en vluchtelingen, het is ook een aanslag op het cultureel erfgoed van het land.

Erfgoed is een deel van identiteit. Is het daarmee ook doelwit van de Russen in deze oorlog? En hoe zat dat in het verleden met oorlogen, erfgoed en identiteit? We bespreken het met Rob van der Laarse, hoogleraar Erfgoed aan de Universiteit van Amsterdam.

De column is deze week van Micha Wertheim.