‘Een tijdje geleden kwam ik weer in contact met Jan Maarten Dros. Hij is een denker die tegelijkertijd de handen flink uit de mouwen weet te steken. Vraagstukken over boer, economie en milieu zet hij om in concrete doelen waarmee iedereen aan de slag kan. Als kleine stadsboer tuiniert hij er lustig op los. Ik ken Jan Maarten uit mijn tijd als eindredacteur en maker van het tv-programma Keuringsdienst van Waarde. Door hem kon ik de vernietiging van het 'oerbos' in Argentinië filmen. Als gevolg van de teelt van gentechsoja. Het leverde beelden op die nog altijd mijn bloed doen koken.
Jan Maarten zet zich nu in voor boeren in Nederland. Met name voor het behoud van het veenweidelandschap in het Groene Hart. Daar spelen boeren een belangrijke rol om dit unieke 'cultuurgebied' te behouden. Hij doet dat met Wij.land, een organisatie die duurzame modellen ontwikkelt waarmee Nederlandse boeren netjes kunnen verdienen. Maar deze duurzame modellen hebben ook veel data nodig om te kunnen zien welke innovaties het meest opleveren voor het milieu en voor de boer. Maa, net als andere veel andere burgers, verliezen boeren in rap tempo het zicht op hun eigen data. Jan Maarten vertelt aan mij dat de boerendata via tractoren en kunstmest-apps verdwijnen in de cloud van 'Big Agri', de megagrote agrarische bedrijven. Het zijn multinationals die handelen in kunstmest, pesticiden en landbouwmachines. Deze ontwikkeling raakt direct aan onze voedselvoorziening, de economie en ons milieu.
In mijn nieuwste podcast bespreek ik met hem tal van urgente thema’s. Over deze dataroof, maar ook over de polarisatie tussen de plattelander en de stedeling tot de grote economische paradox waar we nu keihard tegenaan crashen. Onze productiesystemen gaan uit van volume en marktaandeel: kiloknallers, goedkope vliegtickets en gratis Facebook. Maar maatschappelijk verlangen we collectief naar meer kwaliteit in plaats van kwantiteit. Lokaal en duurzaam geproduceerd.
Het interessantste is, dat de data-revolutie waar we middenin zitten, ons enorm kan helpen om die transitie voor elkaar te krijgen. Met de juiste data en algoritmes kunnen we boeren beter belonen voor maatschappelijke prestaties bijvoorbeeld. Maar dat gaat niet lukken als de boeren zelf niet hun eigen data mogen oogsten. Dus ook boeren zijn verwikkeld in de Slag om het Internet. En ook hier staat alles op het spel. Als data worden gebruikt om boeren meer kunstmest en pesticides te verkopen die het land uitputten en de biodiversiteit aantasten, dan worden data wederom een werktuig van 'evil tech'. Zoals de algoritmes van de (a)sociale media op dit moment ingesteld zijn op radicalisering en polarisatie.
Gelukkig zijn er maakbare oplossingen. Luister naar deze podcast waarin Jan Maarten een brug slaat tussen boer en stedeling en data in eigen beheer. 'Big Agri' wil ook een graantje meepikken in de datahandel en oogst volgens hetzelfde recept steeds meer en meer gratis data van de boer. Net als Big Tech dus.