Ook in het nieuwe jaar gaan duizenden mensen in Hongkong de straat op om te protesteren, en het einde lijkt daarmee nog niet in zicht. Wong Yik-Mo (34) is sinds het prille begin betrokken bij de demonstraties. Hoe ziet hij zijn toekomst en die van Hongkong?

In Hongkong werd het nieuwe jaar ingeluid met honderden arrestaties bij een protestmars met tienduizenden deelnemers. Al maandenlang gaan duizenden mensen in Hongkong de straat op om te protesteren. 

Aanvankelijk vanwege het voorstel voor een nieuwe beruchte uitleveringswet, die bepaalt dat mensen die in Hongkong wonen, voortaan in China worden berecht.

Het voorstel was een doorn in het oog van de demonstranten, want de wet zegt veel over de groeiende Chinese invloed in Hongkong. In Hongkong geldt het ‘een land twee systemen’-principe: Hongkong valt onder China, maar heeft eigen wetten en een eigen politiek systeem.

De leider van Hongkong, Carrie Lam, kondigde afgelopen september aan de wet voorlopig uit te stellen, maar daarmee is de kous niet af. Integendeel: de demonstraties gaan onverminderd fel door. Het gaat de demonstranten inmiddels over veel meer dan alleen die wet: met hun ‘Five demands’ willen ze onder andere dat Carrie Lam aftreedt en dat er algemeen kiesrecht wordt ingevoerd.

 

Dit artikel is onderdeel van de serie 'wereldwijde wanhoop' waarin we de generatie spreken die nu de straat op gaat.

Niet eerder sinds het teruggeven van de stad door de Britten aan China in 1997 waren de protesten zo fel. In 2014 gingen duizenden mensen de straat op voor meer vrijheid en democratie, tijdens de zogenoemde Paraplu-protesten, met de gele paraplu als symbool voor hun strijd. 

De vooraanstaande demonstrant Wong Yik-Mo (34) kwam door de Paraplu-protesten in aanraking met deze prodemocratische beweging en is als ex-covoorzitter van het Civil Human Rights Front (CHRF), dat de vreedzame marsen organiseert, sinds het prille begin betrokken bij de huidige demonstraties.

Inmiddels is hij fulltime demonstrant. Namens Demosisto, de politieke partij van activist Joshua Wong, waar Mo Wong lid van is, richt hij zich als mensenrechtenverdediger op hulp van de internationale gemeenschap.

Sinds de Paraplu-protesten ziet Wong het als zijn plicht om bewustzijn te creëren in de maatschappij, door onder andere protesten te organiseren. Veel van zijn medeburgers kreeg hij de afgelopen jaren niet mee. Hongkongers gingen zelden de straat op. Bovendien zagen zij volgens Wong het nut van demonstraties niet in. Door een breuk tussen de radicale en vreedzame aanhangers van de Paraplu-protesten kon de sociale beweging zich de afgelopen vijf jaar niet verenigen.  

Tot het beruchte wetsvoorstel. Hoe denkt Wong over de demonstraties?

wie protesteren er?

‘Bij een van de eerste demonstraties tegen het wetsvoorstel in april waren zo’n 12.000 mensen aanwezig, waarbij toen al werd gezegd dat het een van de grootste demonstraties van het jaar was. Little did we know, want de aantallen namen de keren daarop alleen maar toe. Door de voorheen afwezige maar nu groeiende aantallen jongeren, kon ik de revolutie ruiken en wist ik dat dit groot zou worden.

De situatie waar wij als Hongkongers nu voor staan, verenigt ons. Iedereen heeft hier mee te maken. Iedereen kan de gevolgen van het beleid van onze overheid voelen: alle lagen van de samenleving, en alle leeftijden. We hebben allemaal hetzelfde lot en die uitdaging verenigt ons.

Het is ironisch: de verkiezingsslogan van Carrie Lam was We connect, maar in feite verbindt zij iedereen, behalve zichzelf. 

Wat begon als een jongerenbeweging is nu uitgegroeid naar een door de bevolking breed gedragen beweging. Oudere Hongkongers zijn het over het algemeen niet eens met de protesten op straat, zij hopen al jaren dat de situatie op de een of andere manier zou verbeteren. Het overmatige gebruik van geweld door de politie was voor hen echter een wake up call.'

is het geweld dat gebruikt wordt nodig?

‘Het gebruik van geweld van de politie is totaal niet nodig en daarbij ook buiten proportioneel.

Als wij een bijeenkomst willen organiseren voor een demonstratie, dan moeten wij goedkeuring hebben van de politie. Bij een bijeenkomst, die was goedgekeurd, zaten we met z’n allen op een plein origami vogels te maken, toen uit het niets de politie met traangas begon te spuiten. Minstens tienduizend bussen traangas heeft de politie tot nu toe gebruikt. Minstens zesduizend mensen zijn tot nu toe gearresteerd. (Inmiddels zijn dit ruim zevenduizend mensen, red.)’

'de verkiezingsslogan van Carrie Lam was We connect, maar in feite verbindt zij iedereen, behalve zichzelf'

maar de demonstranten gebruiken toch ook geweld?

Volgens Wong valt dat wel mee. ‘Demonstranten gebruiken inderdaad ook molotovcocktails en maken zelf ook molotovcocktails, maar doen dit om te barricaderen en als bescherming tegen de politie, die veel scherper geschut gebruikt.’

kijken jullie naar andere protesten?

‘Wij hebben in Hongkong veel geleerd van de demonstraties in Oekraïne, dat is onze inspiratie geweest. We hebben daardoor geleerd hoe we kunnen terugvechten.

Hongkongers zijn van nature heel vreedzaam. Als demonstrant tijdens de Paraplu-beweging, waarbij wij vreedzaam op een plein zaten, werden wij al radicaal genoemd. Het breken van een raam werd als gewelddadig en als onvergefelijk gezien.

Het geweld dat de politie gebruikt drijft ons nu tot wanhoop. De mentaliteit om terug te vechten, niet om te doden, maar om onszelf te beschermen, hebben we geleerd door te kijken naar demonstraties in Oekraïne.’

zijn andere protesten in de wereld geïnspireerd door jullie?

‘In Catalonië zie je de spreuk ‘Be water’, de slogan om niet te vangen te zijn, ook terugkomen in demonstraties. We kijken en leren van elkaar, dat maakt dat we elkaar ook aanmoedigen, omdat we weten dat we niet alleen zijn.’

hoe draag je zelf bij aan de protesten?

‘In het eerste stadium van de demonstraties ging ik naar de frontlinie om te bemiddelen tussen de politie en de demonstranten. Ik probeerde de rust tussen beide partijen te bewaren en in gesprek te gaan met de politie. Ik probeerde vóór zij tot actie over zouden gaan om hen hun acties te laten heroverwegen en om hen rationele beslissingen te laten maken, zodat de demonstranten veilig zouden zijn.

Na een tijdje werd de politie zo gewelddadig, waarbij iedereen in de frontlinie werd aangevallen. Omdat ik het mij niet kan veroorloven om opgepakt te worden, moest ik hier mee stoppen.

Nu richt ik me op de internationale gemeenschap om hen op te laten komen voor ons. Ik zoek naar hulp in de internationale gemeenschap, wat voor ons heel belangrijk is, zoals de Hong Kong Human Rights and Democracy Act, die president Trump in november ondertekende.'

'als China meer invloed krijgt in de Verenigde Staten of Europa, wordt onze kans op democratie kleiner'

hoe zie je de toekomst?

‘Er is nog geen verandering aanstaande, dus we zullen dan ook niet snel stoppen met deze protesten. Als het moet gaan we nog jaren door. Het ligt hierbij ook aan de internationale betrekkingen: als China meer invloed krijgt in de Verenigde Staten of Europa, wordt onze kans op democratie kleiner. 

Wij maken ons op voor een lange periode van oorlog.'