Body positivity is een bewezen methode om eetstoornissen te behandelen en een laag zelfbeeld te verhelpen. Maar wat als de roze bril, waarmee wij naar ons lichaam kijken, ons blind maakt voor de loerende gezondheidsrisico’s?

Bijna twaalf miljoen volgers heeft ze. Ashley Graham is als plussize-model en het populairste body positivity-icoon wereldwijd bekend. In een niets verhullende foto op haar Instagram-pagina, toont ze trots haar striae en haar met cellulitis bedekte dijen.  

Hoewel de body positivity-movement de laatste jaren een enorme vlucht heeft genomen, bestaat de beweging al sinds het eind van de jaren zestig. 'The National Association to Advance Fat Acceptance' werd in 1969 opgericht en richtte zich op het beëindigen van de discriminatie van donkere vrouwen met rondingen.

Nu, 51 jaar later, omarmt de beweging mensen met allerlei verschillende afkomsten en maten. Aanvankelijk werd de beweging gezien als een force for good tegen het doorgeslagen schoonheidsideaal. Toch zijn er nu dokters die zich afvragen of het fenomeen niet bijdraagt aan het obesitas-probleem.

Een groot probleem

Obesitas is met de jaren niet alleen een maatschappelijk, maar ook een groot zorg- en economisch probleem geworden. OECD-landen gaan de komende dertig jaar maar liefst elf procent van het totale zorgbudget aan overgewicht-gerelateerde zorg betalen. In Nederland komen er elke week duizend nieuwe diabetes type 2 patiënten bij.

'Het is zo erg dat ik denk dat als het zo doorgaat we het over een paar jaar niet meer aankunnen,’ zegt buikchirurg Lex Houdijk, die tevens onderzoek doet naar obesitas. ‘We krijgen steeds meer nieuwe patiënten met obesitas-gerelateerde ziektes zoals hoge bloeddruk, hartinfarcten, slokdarmkanker en longaandoeningen.' 

In Nederland heeft de helft van de volwassenen obesitas, bijna vijftien procent heeft een levensbedreigende vorm en dertien procent van de kinderen heeft obesitas. De levensverwachting van mensen met levensbedreigende obesitas wordt met 2,3 jaar ingekort en per jaar sterven er wereldwijd 1,6 miljoen mensen aan overgewicht en obesitas. 

©

Weg met het schoonheidsideaal

Opmerkelijk genoeg zegt Houdijk geen tegenstander van de body positivity-beweging te zijn, zoals sommige van zijn collega’s dat wel zijn. ‘Het is juist goed dat er nu een groep met invloed is, die mensen en met name (jonge) vrouwen aanspoort van zichzelf te houden zoals ze zijn.’ In mijn tijd, vertelt Houdijk, de jaren zestig, moesten vrouwen allemaal zo slank zijn als Twiggy, het Britse supermodel. Dit was zo onrealistisch. ‘Ik weet nog dat mijn zussen zich op het bed in een veel-te-krappe spijkerbroek hesen om maar aan dat ideaalbeeld te voldoen.’ Houdijk is zich ervan bewust dat dit nog steeds gebeurt, maar hij applaudisseert dat er nu ook een tegenbeweging is.

Wel wordt het gevaarlijk voor onze gezondheid als ‘dik’ de norm wordt. Maar volgens de dokter kunnen gezondheid en lichaamsacceptatie prima hand in hand gaan met elkaar. ‘Als je gezond bent voel je je goed, waardoor je nog beter in je vel zit en dus je lichaam nog meer accepteert,' aldus Houdijk.

Het beschermen van de mentale gezondheid en daarbij ook het voorkomen van eetstoornissen kan gepaard gaan met het stimuleren van een gezonde leefstijl. 'Dokters kunnen op een positieve manier kennis delen met de movement,' zegt Houdijk. Volgens de dokter begrijpt de movement dat van jezelf houden ook betekent dat je je gezondheid in de gaten moet houden. ‘Ik denk dat we zo veel kunnen bereiken,’ aldus Houdijk.

‘Goed in je vel zitten is een voorwaarde voor verandering, dus ook voor het creëren van een gezondere leefstijl’

De positieve kanten van body positivity

Hoe ziet Houdijk de positieve kant van de body positivity-movement terug in de praktijk? ‘Je ziet weleens quotes als ‘gooi weg die weegschaal’ of ‘BMI doet er niet meer toe’ en daar kan ik mij echt in vinden', aldus Houdijk. De samenleving, maar ook veel collega’s houden zich volgens Houdijk vast aan het nummertje op de weegschaal en het BMI, waardoor we juist ongezonder gaan leven.

‘Kilo’s en je BMI geven geen inzicht in hoe gezond je bent en ook niet in waar je ziekte vandaan komt.’ Het komt vaak voor dat mensen met een BMI van 23, wat in theorie perfect is, te veel inwendig vet hebben en diabetes of andere gezondheidsklachten.’ Dat hoef je niet per se te zien aan de buitenkant.

Ook de positieve tone of voice van de body positivity-movement, biedt kansen voor het gezonder maken van mensen met overgewicht en obesitas. ‘Ik denk dat goed in je vel zitten een voorwaarde is voor verandering. Iemand die al een laag zelfbeeld heeft, is minder snel geneigd een aanpassing te doen in zijn of haar levensstijl. Terwijl iemand die zichzelf ‘’goed vindt zoals hij of zij is’’ daar meestal wel voor openstaat. Met een positieve houding bereik je meer en sta je meer open voor groei, dus ook voor een gezondere levensstijl.’

Als hem gevraagd wordt wat hij vindt van de steeds verder uiteenlopende maten in de kledingbranche, antwoordt Houdijk: ‘We komen van een tijd van Twiggy, waar iedereen superslank moest zijn. Gelukkig hebben we nu wel wat stevigere modellen.' Houdijk vindt het juist goed dat er meerdere maten zijn, omdat iedereen, los van zijn vetgewicht een andere lichaamsbouw heeft. ’Ook je kledingmaat is geen goede indicator voor je gezondheid, dus het is belangrijk een balans te vinden tussen  tevreden zijn met je uiterlijk en je welzijn.’ 

'Je moet je steeds afvragen: functioneert mijn lichaam nog naar behoren en voelt mijn lijf nog wel goed aan?'

Het grote platform van body positivity

Als het gaat om wat de beweging kan doen om obesitas terug te draaien, is dat dus vooral het gebruiken van de positiviteit en het grote platform waarover ze beschikken.‘Een verandering in levensstijl is voor veel mensen een grote stap. Door die stappen in een positieve boodschap te formuleren in plaats van een opdracht, is het  aannemelijker dat iemand de stap zet naar een gezonde leefstijl.'

'De body positivity-movement kan ons helpen om de boodschap toegankelijker en minder hard te maken.’ Volgens Houdijk is de beweging een echte community. 'Zo kunnen dokters met hun kennis veel meer mensen tegelijkertijd bereiken. Dat was voor de opkomst van de beweging niet mogelijk.'

Kennis is de oplossing

Eén woord komt steeds terug als Houdijk het heeft over de rol van de body positivity-movement en het beëindigen van de obesitas-epidemie: kennis. ‘Het zou fantastisch zijn om kennis in de groep te krijgen, zodat we een platform creëren dat mensen zowel doet inzien dat ze aan hun gezondheid moeten denken en die moeten waarborgen, maar ook dat ze zich goed in hun vel mogen voelen.’