Dankzij de gevolgen van het coronavirus weten we nu wat onze overheid verstaat onder vitale beroepen, die 'cruciaal' blijken voor onze maatschappij. Waarom behandelen we deze professionals dan niet beter? Zeven inzichten van historicus Rutger Bregman.
'Dit is het verhaal dat we altijd vertellen,' zegt historicus Rutger Bregman. 'Aan de bovenkant zitten de mensen die het geld verdienen. Dat zijn de sterke schouders die de zwaarste lasten dragen.'
Maar is dat wel zo in tijden van grote maatschappelijke en economische crisis, zoals we nu tijdens deze werelwijde coronapandemie ervaren?
We zetten de belangrijkste inzichten over waardering van werk, basisinkomen en de reële economie van Rutger Bregman voor je op een rij.
De aanname dat de welvaart van boven komt, komt politiek gezien zowel uit rechtse als uit linkse hoek, aldus Rutger Bregman.
'De rechtse politiek zegt: daarboven zitten hartstikke productieve mensen, die moet je een beetje de ruimte geven en niet teveel belasting laten betalen – en dan komt het goed.'
'Links zegt: dat is misschien wel zo, maar dat is niet helemaal eerlijk, want we moeten ook solidair zijn met de onderklasse. Dus laten we toch die belasting wat hoger maken.'
Maar wordt de welvaart eigenlijk wel 'daarboven' geproduceerd?
Want daar wordt de welvaart volgens Bregman wél geproduceerd.
Bregman: 'Als je kijkt naar de reële economie en naar de mensen waar we echt van afhankelijk zijn: dan heb je het juist over de midden- en onderklasse. En als zíj stoppen – de leraren, de verplegers, de vuilnismannen en de schoonmakers – dan zitten we écht in de shit.'
Zij zijn in werkelijkheid de sterke schouders die de zwaarste lasten dragen, stelt de historicus.
Bregman pleit ervoor naar een economie toe te bewegen waarin mensen in een 'vitale werkveld' zoals in de zorg, bij politie, het onderwijs, en in de media door een basisinkomen meer onderhandelingsmacht krijgen, maar ook hogere lonen, waardoor zij ook meer belasting moeten gaan betalen.
'Dan wordt duidelijk wie solidair is met wie', zegt Bregman.
Een gezonde, beschaafde samenleving ziet er volgens Rutger Bregman zo uit: 'Je geeft iedereen recht op hoge kwaliteit publiek onderwijs, hoge kwaliteit zorg, én een vloer om op te staan.'
Een vloer die onvoorwaardelijk is, aldus Bregman, die je niet hoeft af te dwingen door allerlei formulieren in te vullen en jezelf te vernederen aan de balie van de sociale dienst.
Zo'n twintig van de Nederlanders zegt: mijn baan voegt niets toe, aldus Bregman.
Dat betekent volgens hem dat we zo rijk zijn, dat we die mensen dus kunnen onderhouden. 'Tel dat op bij de gewone werkloosheid op, dan heb je het over dertig procent van de Nederlanders die niet productief bijdraagt. Wij kunnen dat blijkbaar; zo innovatief, sterk en rijk zijn we als samenleving.'
tekst loopt door onder afbeelding
De grootste tegenstanders van het basisinkomen zijn de machthebbers, volgens Bregman. Wie nu renteniert, heeft niet zoveel zin om die rente te gaan delen met andere mensen – met als reden: mensen gaan burgerschapsdividend verspillen, gaan daar in het algemeen niet goed mee om.
Rutger Bregman: 'Het idee dat de meeste mensen níet deugen, dus dat de meeste mensen fundamenteel verdorven zijn, is een van de oudste ideeën in de westerse geschiedenis. En het is altijd in het belang van de machthebbers geweest.'
Waarom? Zodat wij elkaar niet vertrouwen, stelt Bregman. 'En als wij elkaar niet vertrouwen, hebben we machthebbers nodig om ons en ons geld te controleren.'
Het is een revolutionair idee, zegt Bregman, dat de meeste mensen misschien wel sympathiek zijn. En dat ze iets van hun leven willen maken. Misschien deugen de meeste mensen wel gewoon?
Als je die gedachte goed doordenkt, zegt hij, dan kan je de hele samenleving totaal anders inrichten.