Domineesdochter Angela Dorothea Kasner (Hamburg 1954) groeide op in de ddr, promoveerde in de kwantumfysica, werd chemicus, trouwde medestudent Ulrich Merkel, scheidde al snel, hertrouwde, verruilde de wetenschap voor de politiek, werd partijleider van de cdu, werd kanselier.
Het is wat telkens wordt opgeschreven. Maar over wat haar drijft, haar hartstochten en onhebbelijkheden, is opmerkelijk weinig bekend. Merkel zelf laat er zelden iets over los. Mensen in haar directe omgeving houden af. Uit angst, zo stond onlangs in een uitgebreid profiel in Der Spiegel; wie uit de school klapt, weet zich voorgoed buitengesloten.
En dus wordt het biografische gat gevuld met een machteloos hineininterpretieren; gaat het over de Berlijnse muur die in Merkel zit – de muur die ze zelf nooit zal oprichten om vluchtelingen te weren –; gaat het over de Stasi – altijd beducht om te veel te zeggen, zich in de kaart te laten kijken –; gaat het over Merkel de laboratoriumchemicus – de stofjes in precies afgemeten verhoudingen, altijd alles onder controle.
Controle is het sleutelwoord voor wie Merkel wil begrijpen, schreef Der Spiegel, en die controlebehoefte zou mettertijd ontspoord zijn. Merkel is als een ridder die zoveel plaatwerk had omgegord dat bewegen niet langer mogelijk is, ze is met het harnas vergroeid. En ondertussen weet niemand nog wie er achter het harnas zit; of er nog wel iemand achter zit.
In artikelen, documentaires en biografieën wordt ze vaak een enigma genoemd. Maar volgens documentairemaakster Britta Hosman, die haar voor Tegenlicht portretteert, is dat allicht omdat er tenslotte toch iets te schrijven moet zijn; enigma is nog altijd beter dan niets.
‘Ik geloof helemaal niet dat ze een raadsel is voor de Duitsers zelf,’ zegt Hosman, ‘Merkel is gewoon een hardwerkende politica, buitengewoon intelligent, opgeslokt door complexe problemen. En ze is al twaalf jaar kanselier; zo veel thuisleven is er waarschijnlijk niet over. Dat ze weinig over zichzelf praat, vinden Duitsers ook wel chic; ze zal zich nooit op de borst kloppen, blijft altijd rustig, weegt haar woorden.’ Merkel staat in die zin voor Duitsland, zegt Hosman, haar persoonlijke geschiedenis weerspiegelt ook die van haar land; een land dat zich vanuit het eigen verleden ongemakkelijk voelt bij de leidende rol die het nu in Europa heeft. ‘Merkel wordt nu zelfs gezien als bewaker van de westerse democratische orde. De verantwoordelijkheid die ze op haar schouders weet is ongelofelijk. Ja, de film is uiteindelijk ook een eerbetoon.’