Wat is het broodfonds?

Je hebt je eigen bedrijf. Je runt je eigen yogaschool of timmert dagelijks aan kasten. Samen met meer dan één miljoen anderen in ons land ben je dan zelfstandig ondernemer. In dat geval ben je, anders dan in loondienst, niet automatisch verzekerd als je een been breekt. Of om een andere reden niet kunt werken. Slechts één op de vijf zelfstandigen heeft dit geregeld door een arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) af te sluiten. Heb je dit niet, dan werk je voor eigen risico. Sinds 2006 is er een alternatief in de vorm van het broodfonds. In dit artikel leggen we uit wat dat is. In eerste instantie door de Broodfondsmakers, de mensen achter het broodfonds en begeleiders van alle broodfondsen, aan het woord te laten in hun eigen uitlegvideo.

Een broodfonds bestaat uit een groep van twintig á vijftig zelfstandigen die elkaar kent (of heeft leren kennen in een broodfonds) en vertrouwt. Elke maand zet elk lid een vast bedrag opzij. Als je arbeidsongeschikt raakt, verschijnen er elke maand schenkingen van andere zelfstandigen uit je broodfonds op je rekening. Zo help je elkaar aan een inkomen wanneer dit wegvalt vanwege arbeidsongeschiktheid. 

Het bedrag dat je maandelijks opzij zet, wordt bepaald aan de hand van het schenkingsniveau dat je kiest. Dit is het bedrag dat je nodig hebt om maandelijks van te leven en ligt tussen de 750 en 2.500 euro netto. Bij het hoogste niveau, leg je maandelijks ruim 112 euro in. Bij het laagste niveau zet je ongeveer 34 euro per maand aan de kant.

Jouw geld komt niet in een collectieve pot terecht. Hierin verschilt een broodfonds van een verzekering. Elk lid heeft namelijk een persoonlijke broodfondsenrekening bij Triodos Bank Nederland waar het geld automatisch naar wordt overgeschreven en niet zomaar vanaf gehaald kan worden. Het geld blijft op de persoonlijke rekeningen van broodfonds-deelnemers totdat een lid ziek wordt. Maar mocht je uit het fonds stappen, dan neem je deze resterende buffer mee. Het geld blijft dus van jou.

Elk broodfonds heeft te maken met deze bovenstaande basisregels, maar geeft zelf invulling aan de voorwaarden van het specifieke broodfonds. De mensen achter dit concept zijn de Broodfondsmakers. Een groep die met de oprichting van het eerste broodfonds ter wereld in 2006 de blauwdruk heeft gelegd voor broodfondsen. Zij begeleiden je bij de oprichting van een broodfonds en adviseren jouw bestaande fonds waar nodig. Daarnaast zetten zij het schenkingssysteem van jouw fonds in werking als dit nodig is. 

De Broodfondsmakers waken over het concept van het broodfonds als een alternatief op een 'arbeidsongeschiktheidsverzekering'. Dus alleen als je arbeidsongeschikt raakt, en je je werk niet meer kunt verrichten, kom je in aanmerking voor de schenkingen uit het broodfonds. En dus niet als je mantelzorg verleent of als je zwanger bent. Dan word je wel doorverwezen naar de Zwanger- en Zelfstandigregeling. Als de hechte groepen van een broodfonds besluiten om iemand om een andere reden toch te helpen, dan kan dat natuurlijk wel, maar dan buiten het broodfonds om.

VPRO Tegenlicht besteedde eerder aandacht aan het Broodfonds in de aflevering 'Power to the people'. Waarin ook Biba Schoenmaker van de Broodfondsmakers is te zien. Dat fragment kun je hieronder bekijken.

Je kan op meerdere manieren lid worden. Bij een bestaand broodfonds is dat doorgaans als je een ondernemer uit dat broodfonds kent en aangedragen wordt. Maar er zijn ook broodfonds informatieavonden. Ieder broodfonds organiseert diverse bijeenkomsten om elkaar verder te leren kennen. Een broodfonds is nooit groter dan vijftig leden, omdat het fonds anders te groot wordt en men elkaar niet meer kent, laat staan vertrouwt.

Als je geen lid van een broodfonds in je omgeving hebt, kan je er zelf eentje opzetten met ondernemers uit eigen kennissenkring. Om er voor te zorgen dat je een mogelijk ziek lid kan helpen met schenkingen, moeten er minstens twintig leden in je fonds zitten. Bij minder dan twintig leden worden de schenkingen te hoog. Schenkingen tot aan 2.129 euro zijn belastingvrij. Uiteindelijk moet een broodfonds groeien naar veertig leden om meerdere schenkingen tegelijk aan te kunnen. 

Als nieuw fonds moeten alle leden 250 euro opstartkosten betalen. Dit gebruiken de Broodfondsmakers om de oprichting in goede banen te leiden en om de administratie op te zetten. Bestaande groepen hanteren hier een eigen gekozen bedrag voor. Naast dit eenmalige bedrag en het geld dat maandelijks automatisch opzij wordt gezet voor de buffer, betaal je als lid ook maandelijks contributie voor de doorlopende kosten aan je broodfonds.

Waarschijnlijk heb je geen aov afgesloten, omdat de maandelijkse premie te hoog is. Vooral voor zelfstandigen met fysieke beroepen en oudere zelfstandigen kan een aov duur zijn. Verzekeraars hanteren vaak een hogere premie voor mensen met fysieke beroepen, een hogere leeftijd of een medisch verleden. Bij een broodfonds is dit niet zo, want iedereen is gelijk: oud, jong, met een fysiek beroep of met een minder fysiek beroep. Voorwaarde is alleen dat je arbeidsgeschikt bent bij toetreding tot een broodfonds, een gemiddelde winst van minimaal 750 euro per maand hebt en dat je langer dan één jaar ondernemer bent. 

Een aov heeft naast de hogere premies voor bijvoorbeeld ouderen, ook nog het nadeel dat bijvoorbeeld een ziekte of lichaamsdeel niet wordt verzekerd. Ten slotte is het niet mogelijk om je volledige inkomen te verzekeren. Maximaal tachtig procent van je inkomen is te verzekeren. Over het algemeen verzekert een aov je tot aan je pensioen en kan je een verzekering kiezen voor twee, vijf of tien jaar. Bij een broodfonds daarentegen, kan je voor maximaal twee jaar geholpen worden.

Een broodfonds is in vergelijking met een arbeidsongeschiktheidsverzekering niet alleen anders in kosten maar ook anders qua opzet. Het broodfonds is een schenking, maar een aov een verzekering. Je kent iedereen aan wie je geld schenkt en iedereen kent jou. Verzekeringen zijn anoniem. Verzekeraars zijn door dat anonieme een stuk meer gebonden aan regels en controles dan bij broodfondsen. Een broodfonds is daarom een stuk transparanter. De website aov-zzp.nl zet de verschillen ook een op een rij vanuit het perspectief van verzekeraars.

In de video hieronder leggen een aantal broodfondsdeelnemers uit de aflevering 'Ons dagelijks brood' uit wat een broodfonds is. Lees daarna het laatste stuk van dit artikel verder.

Uiteindelijk is het per persoon verschillend of een broodfonds het beste vangnet is. De een heeft meer medische zorg nodig dan de ander en de een heeft meer de besteden dan de ander. Daarnaast heeft de ene zelfstandige ondernemer behoefte aan het sociale en kleinschalige van een broodfonds en is de ander meer van het anonieme van een verzekeraar. Je kan tenslotte bij een broodfonds niet meer anoniem ziek zijn. Het is dus uiteindelijk aan een zelfstandige ondernemer zelf of die kiest voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering of deelname aan een broodfonds.