binnenkort bij VPRO Tegenlicht

VPRO Tegenlicht onderzoekt samen met inspirerende denkers en doeners ontwikkelingen die de toekomst zullen bepalen. Elke zondag is er een nieuwe aflevering te zien op ons YouTube-kanaal.

binnenkort te zien:

Yanis Varoufakis

vanaf 15 juni op ons YouTube-kanaal

Onze aandacht is het nieuwe goud en steeds meer verdienmodellen draaien om clicks en kijkcijfers. Is dit ouderwets kapitalisme of zijn we in een ander economisch stelsel beland?

Yanis Varoufakis, econoom en voormalig minister van Financiën in Griekenland, bestudeert al jaren de ontwikkelingen van de markt. Volgens hem leven we niet meer in kapitalisme, maar in een nieuw systeem: technofeodalisme. In zijn laatste boek Technofeudalism: What killed capitalism, zet hij uiteen hoe Big Tech functioneert als landheren en de rest, de ‘gewone’ kapitalisten en consumenten, tot slaven en horigen zijn gemaakt.

VPRO Tegenlicht gaat samen met Varoufakis na hoe monopolies de markt zijn gaan domineren en het ‘gewone’ kapitaal vervangen is door Cloud capital. Varoufakis vergelijkt deze transitie met de vorige systeemveranderingen en neemt ons mee in wat dit nieuwe tijdperk voor ons betekent.

vanaf nu te zien:

kom 20 jaar toekomst verkennen met tegenlicht

Dit online archief gebruikt kunstmatige intelligentie om meer dan 500 uitzendingen gemaakt sinds 2002 op nieuwe manieren beschikbaar en doorzoekbaar te maken. Zoek naar specifieke fragmenten, citaten en zelfs losse shots.

de dopamine hack

vanaf 1 juni op ons YouTube-kanaal

In een wereld waar verontwaardiging het hoogste rendement oplevert, diept De dopamine hack verder uit hoe de samenleving verslaafd is geraakt aan woede. In dit korte docu-essay onderzoekt VPRO Tegenlicht hoe ons dopaminesysteem gekaapt wordt en hoe dat ons tegen elkaar opzet. Verontwaardiging is een nieuwe drug geworden. Maakt deze verslaving polarisatie tot een neurologisch probleem?

Dopamine was ooit verbonden aan echte beloningen: verbinding, nieuwsgierigheid en spel. Nu krijgen we onze dopamineshots via clickbait, algoritmes en een media-ecosysteem dat ons trakteert op eindeloze prikkels van morele verontwaardiging.

Deze aflevering verkent de neerwaartse spiraal van morele verontwaardiging, en hoe we deze kunnen terug hacken. Dat doen we aan de hand van waarschuwingen van onder andere de beruchte bombrievenmaker Ted Kaczynski, en het boek The Molecule of More van Daniel Lieberman, hoogleraar menselijke evolutionaire biologie.

Elke Schwarz

vanaf 25 mei op ons YouTube-kanaal

AI op het slagveld is geen sciencefiction meer. Onderzoeker Elke Schwarz maakt zich zorgen over wapensystemen die steeds zelfstandiger worden. Als hoogleraar Politieke Theorie bij Queen Mary University of London onderzoekt ze autonome militaire systemen, waar ze het boek Death Machines: The Ethics of Violent Technologies over schreef. Schwarz: ‘Een AI-systeem kan ontzettend snel en op grote schaal doelwitten selecteren’.

In Gaza selecteert het Istraëlische leger hun doelwitten al door middel van AI. Ook tussen Rusland en Oekraïne is het gebruik ervan flink toegenomen. Is deze wapenwedloop naar steeds autonomere systemen nog te stoppen?

de consultant regeert

vanaf 11 mei 2025 online | zondag 11 mei 22:55 NPO 2

VPRO Tegenlicht gaat op zoek naar de ideologische visie achter het massaal inhuren van consultants. Wat gebeurt er als een ministerie zelf niet meer genoeg kennis in huis heeft? Hoe komt het dat de consultancy-industrie zo hard groeit? Kun je het consultants kwalijk nemen dat zij de overheid aan een oneindig infuus hebben gelegd? En kunnen we de overheid ook versterken zodat ze in staat is zelf de regie te nemen bij de grote opgaven van deze tijd?

In de laatste televisie-aflevering van VPRO Tegenlicht kruipen we in de huid van de consultant, én gaan een samenwerking aan met theatergroep De Verleiders. Met hun voorstelling Bureau Buitenschot leggen ze de relatie tussen overheid en consultant op satirische wijze bloot.

Josephine Riesman

vanaf 11 mei op ons YouTube-kanaal

Hoe kan een grotesk figuur als Trump niet één, maar twee keer de machtigste positie van Amerika veroveren? Volgens journalist en schrijver Josephine Riesman is de verklaring te vinden in zijn liefde voor professioneel worstelen. Van jongs af aan is Trump fan van deze entertainmentsport. Alles bij showworstelen draait om het meeslepen van het publiek door middel van spektakel en bedrog. Precies dit sentiment is voor Trump de grondslag van zijn politieke aanpak geworden.

In gesprek met Josephine Riesman neemt VPRO Tegenlicht de band met Trump en de professionele worstelindustrie onder de loep. Hierover schreef Riesman het succesvolle boek ‘Ringmaster: Vince McMahon and the Unmaking of America’.

En hoe ga je ermee om als politiek omgevormd wordt tot entertainment en feiten buiten spel worden gezet? 'Als niks waar is kan je met heel veel wegkomen'. Volgens Riesman vraagt het om een verandering van tactiek van journalisten en de progressieve politiek. Zij observeert: ‘Je kunt fascisme niet factchecken.’

zo ver gaat de AfD

vanaf 27 april op ons YouTube-kanaal

Deze aflevering is onderdeel van Neo-Duitsland, een driedelige online deep dive over Duitsland als het machtigste land van Europa.

Duitsland zit in een existentiële crisis door haar politieke achilleshiel, de AfD. Voor de nieuwe Bondsdag blijft het een terugkerend dilemma: hoe om te gaan met deze rechtsradicale partij?

In VPRO Tegenlicht-aflevering Wat als fascisme wint? vertelt Philipp Ruch, activistisch kunstenaar en oprichter van het Duitse kunstcollectief Das Zentrum für Politische Schönheit, waarom de AfD volgens hem verboden moet worden. ‘Je kunt niet praten met fascisme.’

ministerie van Waarheid

vanaf 20 april op ons YouTube-kanaal