Haar Zomergasten-avond wordt een avond vol sterke vrouwen. Logisch, haar naam is verbonden met feminisme. Ze was de oprichtster en hoofdredacteur van het feministische tijdschrift Opzij, medeoprichter van de actiegroep Man Vrouw Maatschappij (die streed voor betere opleidingskansen, kinderopvang en vrije abortus voor vrouwen) en als minister was ze belast met emancipatiezaken en verdedigde ze de Wet Gelijke Behandeling die in 1992 in werking trad. In die drukke periode voedde de multitaskende minister ook nog twee kinderen op en liet ze grote liefdes in haar leven ook niet schieten: ‘Ik heb nooit het thuizige willen opofferen aan het verbeteren van de wereld’, verklaart ze. Daar kwam bij dat ze juist in het leven aan het thuisfront de nodige inspiratie vond voor haar politieke werk. ‘Ik hoef niet op stage om te weten hoe het in het gewone mensenleven toegaat’, zei ze in 1999 tegen de Telegraaf. ‘De kattenkots opruimen kan heel verhelderend werken.’ Denk bij sterke vrouwen dus niet uitsluitend aan dolle mina’s en tijgermoeders, er zijn meer smaken – dat maakt d’Ancona graag duidelijk. Verschillende varianten van sterke vrouwen zullen tijdens haar Zomergasten-avond voorbijkomen; van Sophia Loren, Ien Dales tot aan krachtige Congolese vrouwen die slachtoffer zijn geweest van seksueel geweld.
De volgende gast die bij Thomas Erdbrink aanschuift is Hedy d’Ancona, feministe en oud-politica voor de PvdA. Waar gaat haar Zomergastenavond over? En waarom moet je beslist kijken? Vijf redenen.
1. ze staat voor girl power avant la lettre
2. Ze heeft compassie voor vluchtelingen
Ver voordat de Duitse bondskanselier Angela Merkel ‘wir schaffen das’ zei en daarmee een lans brak voor vluchtelingen die een beter leven zochten, was Hedy d’Ancona als minister al pleitbezorgster voor een ruimhartig asielbeleid. We schrijven begin jaren negentig, en asiel viel in Nederland deels onder het ministerie van Welzijn, waar D’Ancona de scepter zwaaide. De asielzoekers die toen naar Nederland kwamen, waren vooral afkomstig uit Irak, als gevolg van de Golfoorlog, en voormalig Joegoslavië, waar toen een burgeroorlog woedde. De periode kende het hoogste aantal asielzoekers dat Nederland ooit binnenkwam. d’Ancona daar verantwoordelijk voor houden, is onzin, zegt hoogleraar Migratiegeschiedenis Leo Lucassen, verbonden aan de Universitet van Leiden. ‘Het is Justitie die gaat over de toelating van asielzoekers, d’Ancona ging vooral over de opvang en integratie van de mensen die al bij ons de grens over waren gekomen.’ Dat Nederland een plicht heeft naar deze mensen toe, en dat ze vluchtelingen niet zo snel mogelijk het land uit wilde knuppelen, heeft ze altijd duidelijk gemaakt. ‘In een democratische samenleving zoals de onze moeten we zwakken en hulpbehoevenden helpen, en we kunnen niet accepteren dat iemand een vinger naar hen uitsteekt’, was haar visie.
Het maatschappelijke tij mag op dit punt inmiddels zijn gekeerd, het wereldbeeld van d’Ancona is onveranderd. Met lede ogen kijkt ze nu naar het populisme in Europa: ‘Het lijkt wel alsof iedereen een nationalist is en blijft, en dat alleen om electorale redenen’, hekelt ze het politieke discours. Ze bewondert Angela Merkel die zich niet gek laat maken en bij haar compassievolle standpunt blijft.
3. De avond gaat over liefde en seks
d’Ancona heeft hier inspirerende inzichten over. Hoewel ze langdurige relaties heeft gehad, is haar liefdesleven allesbehalve conventioneel te noemen. Zo had ze geruime tijd een driehoeksverhouding met psychiater Guus de Boer en voormalig tv-presentator Berend Boudewijn; van beide mannen heeft ze een kind. Niet dat ze per se voorstander is van een open huwelijk: ‘Ik dacht altijd: hoe moet het als je van twee mensen zo veel houdt en je niet kunt kiezen? Het leek me in mijn situatie wel een oplossing.’ Daarbij: ‘Het is zeker dat je de passie brandend houdt als je niet helemaal zeker bent van elkaar’, legde ze een paar jaar geleden uit tegenover het Parool. Een andere bekende minnaar van haar is oud-burgemeester Ed van Thijn. ‘k ben ook weleens met een vrouw naar bed geweest om te kijken of dat ook leuk was’, gaf ze tegenover Claudia de Breij toe in het boek Neem een geit. ‘Nou, dat was leuk.’ Nu is ze al twintig jaar samen met kunstenaar Aat Veldhoen. Het stel woont niet samen. ‘Ik moet zeggen dat Aatje het goed volhoudt om een minnaar te blijven’, zegt ze in hetzelfde boek. ‘Het zijn kleine dingen. Dat hij je wil versieren. Een cadeautje meeneemt of een roos. Of roept dat je je lippen moet stiften of dat je haar gek zit. Hij blijft kijken. Je hebt iemand nodig die blijft kijken.’
4. Ze weet zichzelf met humor te relativeren
Hedy d’Ancona net als Ivo Niehe horen zeggen dat ze een unaniem belachelijk groot succes is, zal niet snel gebeuren. Wie een beetje bekend is met haar manier van formuleren, weet dat ze zichzelf niet al te serieus neemt en ondanks een indrukwekkend CV niet zwaarwichtig doet.
Het feit dat ze inmiddels een vrouw op leeftijd is, ondergaat ze ook met de nodige relativering. Over het feit dat ze op latere leeftijd nog een nieuwe liefde vond, zegt ze: ‘Het is een godsgeschenk om als bejaarde theezak zo verliefd te worden. Iemand zo fantastisch te vinden, terwijl je toch enigszins aan het verlebberen bent.’ Om het hier in de uitzending over te hebben, heeft d’Ancona gekozen voor een fragment waarin Adèle Bloemendaal het verval van het lichaam bezingt.
5. een nooit eerder in nederland vertoonde bertolucci film
De keuzefilm van Hedy d’Ancona is L'Assedio (Besieged) van Bernardo Bertolucci uit 1998. De film gaat over componist Jason Kinsky die in Rome woont en verliefd is op zijn Afrikaanse werkster Shandurai. Als Kinsky haar op een dag zijn liefde verklaart, vraagt zij hem om haar man te bevrijden, een politieke gevangene in Afrika. De film is nooit in Nederland in de bioscoop te zien geweest.