Damiaan Denys

© Damiaan Denys

jeugdvriend david cassiman: ‘samen wildkamperen en drie weken leven op patatten’

De leverspecialist David Cassiman kent Denys vanuit hun studententijd in Leuven, 26 jaar geleden. De twee geneeskundestudenten poogden destijds het ingedutte vakblad Palfijn van nieuw elan te voorzien: het  moest polemischer en controversiëler. ‘De geneeskundestudie was meer een vakschool dan een intellectuele vorming als mens’, herinnert Cassiman zich. ‘Dat vonden we beklemmend. Wij wilden breder kijken, aantonen dat er een leven naast de stricte geneeskunde bestond. Dus gingen we bijvoorbeeld mensen interviewen die de geneeskunde hadden verlaten. Als ik aan Damiaan denk, zie ik ons vooral overal naartoe scheuren in de aftandse Golf die hij toen had.’ Met de Golf gingen de twee vrienden ook de nodige keren op vakantie. Drie weken lang leefden ze dan wild kamperend op ‘patatten’ die op een gasbrander werden gekookt.

Vervolgens begonnen ze rond te rijden met motoren, Denys een BMW boxer, Cassiman een Honda Four. Samen met drie andere vrienden, een musicoloog, een fysicus en een socioloog, richtten Denys en Cassiman het IRF-genootschap op: de International Research Foundation (naar het boek Het is niet ernstig, mon amour van de Belgische schrijver Koen Peeters). Cassiman schiet in de lach als hij eraan terugdenkt. ‘We kwamen bij elkaar voor het betere discussiewerk. Gingen dan bijvoorbeeld teksten van hardline believers in het bestaan van ufo’s bespreken. Om dan met open vizier naar de feiten te kijken. We argumenteerden graag uit het ongerijmde. Zonder heilige huisjes en limieten aan standpunten wilden we alles bevragen. Dat is nog steeds de basisattitude die Damiaan en mij bindt, vermoed ik.

© Jenna Arts

Met humor absurde standpunten innemen om te kijken waar je uitkomt. En dan tot in de vroege uurtjes door discussiëren. Damiaan heeft een tomeloze energie.’

Echtgenote Katrien van Wijnendaele: ‘Hij heeft alle kankers gehad’

© Jenna Arts

Katrien van Wijnendaele is de vrouw van. Ze leerde Denys in 1991 kennen toen ze allebei Geneeskunde studeerden in Leuven. Het was zijn avontuurlijke karakter dat haar voor hem deed vallen (‘kom we gaan boogschutten’,

‘kom we gaan bowlen op zondagavond en heel veel Westmalle tripel drinken’). In 1997 trouwden ze, samen hebben ze drie zoons. ‘Een echt mannengezin’, lacht ze. ‘We moeten altijd wilde dingen doen. Bergwandelingen, een duikcursus.’ Boodschappen worden nog zoveel mogelijk in België gedaan. Brood wordt geïmporteerd en gaat de vriezer in. ‘We gaan voor kwaliteit, geen azijn van de Albert Heijn. We lachen samen vaak om Nederlanders. Dat je hier naar een bruiloft gaat en dan koffie met een slecht stuk taart krijgt. Of een bitterbal.’ Familiefeesten in het land van herkomst worden door Denys gemeden. ‘Damiaan vindt het vervelend om met mensen over onzin te babbelen. Hij heeft liever een klein groepje vrienden om zich heen met wie hij tot een goed gesprek kan komen.’

Hij mag dan professor in de angst zijn, Denys is zelf als de dood dat hij ernstige ziektes onder de leden heeft. ‘Als hij een plekje op zijn tong heeft, denkt hij meteen dat hij tongkanker heeft’, lacht zijn vrouw Katrien. ‘Hij heeft werkelijk alle kankers al wel een keer gehad. Ik haalde een keer mijn kind op van school toen de juf me bezorgd aansprak: “Wat hoor ik nu? Heeft uw man tongkanker?” Ik ben zelf huisarts en hij is altijd beledigd dat ik hem nooit wil onderzoeken als 'ie weer denkt dat hij wat heeft. Met de kinderen lachen we dan aan tafel: “Aha, alweer een kanker…”’

© nedkad.nl

psychiater jan swinkels: ‘damiaan heeft de belgische stijl’

Psychiater Jan Swinkels werkt bij het AMC zo’n zeven jaar samen met Denys. Hij roemt zijn collega als psychiater. Vooral de filosofische benadering van het vak levert volgens Swinkels meer ‘doorzicht’ op mensen op. ‘Hij kan de zaak goed beschouwen’, stelt Swinkels. ‘Bij stoornissen gaat hij voor de meest zieke mensen. Aanpassingsstoornissen en problemen die je zelf kunt oplossen, vallen af. Als je somber bent omdat je net je baan hebt verloren, is dat geen depressie. Hij kan problemen terugbrengen tot de proportie ze werkelijk hebben, normaliseren daar waar mensen dingen groter maken. Hij kan dat zonder beledigend te zijn. Hij heeft de Belgische stijl. Dan laat hij mij een brief zien die hij heeft geschreven, ‘enorm pittig’ zegt hij dan.’

'Dan lees ik de brief en tref ik een stuk proza aan, waar in heel verfijnde bewoordingen staat wat hij ergens van vindt. Maar hij heeft het dan het idee dat hij een heel brutaal stuk heeft geschreven.’ Dat neemt niet weg dat de Vlaming met flair nooit mensen tegen zich in het harnas jaagt. ‘Sommigen zijn jaloers op zijn eruditie’, weet Swinkels. ‘Er zijn collega’s in de psychiatrie die zich heel wat verbeelden en daar is Damiaan dan heel eerlijk tegen. Die worden dan boos.’ Zelf heeft Swinkels nooit enige aanvaring met Denys gehad. ‘We hebben wel felle discussies, vaak filosofisch van aard – dat is belangrijk voor de psychiatrie. Die gaan over wat de psyche eigenlijk is: een functie van het brein of je eigen identiteit? Bestaat er een vrije wil? Die gesprekken gaan op het scherpst van de snede. Maar dat is goed, daar komen de beste behandelingen uit voort.’

© corbis / hollandse hoogte

© Pierre Jacobs / Hollandse Hoogte

© Bas Beentjes / Hollandse Hoogte

Zoon Elias Denys (17): ‘We doen echte mannendingen’

‘Hij is wel echt mijn voorbeeld, ik zou ook niet zonder hem kunnen. Het is een hele grappige man. Als er nieuwe mensen komen eten, dan zegt hij: “Wie begint er met bidden?” Terwijl hij helemaal niet gelovig is. En ik kan naar 'm toe als ik ergens mee zit. Ik ben net naar een nieuwe school gegaan en hou niet echt van grote veranderingen. Als ik dat dan aan hem vertel zegt hij: “Het komt allemaal goed, het is een kwestie van gewenning.” Dat is fijn om te horen en stelt me gerust. Maar we hebben ook weleens ruzie hoor. Hij is een stuk handiger dan ik en als ik dan per ongeluk iets omstoot of kapotmaak, heb ik wel een probleem. Maar hij is verder niet echt streng eigenlijk, er gaat veel in overleg, over tijden dat ik thuis moet zijn bijvoorbeeld. Over alcohol en drugs is hij duidelijk: “Daar moet je niet aan beginnen.”

Omdat het gevaarlijk is natuurlijk. Maar ik ben sowieso niet echt een alcoholdrinker, dus op dat vlak hebben mijn ouders wel geluk.
Als we samen iets doen dan werken we vaak in de tuin. Dat doet hij heel graag. We hebben een stuk bos als tuin en toen we er net kwamen wonen was het heel rommelig. Overal lagen omgevallen bomen en de struiken waren dood. Dat moest worden opgeruimd en dus gaan we soms hele middagen zagen en boomstammen verslepen met de tractor. Wel echte mannendingen, we gaan niet in de moestuin werken. Als we dat een paar uur hebben gedaan, gaan we eten bij McDonalds en een goede film kijken. Apocalyps now bijvoorbeeld, omdat dat psychologisch is hé, dat vindt hij interessant. Hij weet sowieso veel over films en boeken. En muziek natuurlijk, daar houdt hij ook van. AC/DC is zijn favoriet, van die oude rockmuziek. Dat zet hij dan keihard aan in huis. Of ik dan nog kan studeren? Een beetje. Ik heb hem meerdere keren gevraagd of hijzelf ergens bang voor is, maar ik heb niks kunnen ontdekken. Ja, misschien is hij bang dat er met ons iets zou kunnen gebeuren, maar voor kinderlokkers heeft hij me vroeger nooit echt gewaarschuwd. Dat was meer mijn moeder die daar bang voor was.

© Jenna Arts

Als hij een verkoudheid heeft, maakt hij zich wel zorgen. Dan vraagt hij zich af “Heb ik niet iets ergers?” of bij mijn moeder: “Heb je geen pilletje?”. Ik weet nog niet wat ik wil worden, ik weet ook niet of het psychologievak iets voor mij is. Ik vind het wel interessant als mijn vader erover vertelt en ik kan goed met mensen praten. Dus op zich lijkt het me wel leuk werk om te doen. Maar ik heb me nog niet heel erg in mijn studiekeuze verdiept.’

denys in het theater

Damiaan Denys treedt op met een theatershow over angst. ‘Bij mijn lezingen speel ik een rol, in het theater kan ik zijn wie ik wil’, zegt hij daarover in de New Scientist (december 2014). ‘In de wereld van kunst en cultuur is de creativiteit en vrijheid aanwezig die in de wetenschapswereld ontbreekt. Kunst is ontvankelijker voor nieuwe ideeën, waar wetenschap uiterst conservatief is. Bij het herschrijven van de DSM (de Diagnostic and Statistical manual of Mental disorders) werd expliciet gesteld dat we niet mochten afwijken van bestaande opvattingen.’
 

Floor Maas, regisseur van Damiaans voorstelling de Wolf en de goudvis

'Ik leerde Damiaan kennen tijdens het Brainwash-festival in Amsterdam. Daar gaven filosofen een kort filosofisch betoog en hij was een van hen. Twee weken later belde hij. Hij wilde terug naar het theater en zocht iemand die hem wilde begeleiden in zijn spel. Zo zijn wij gaan samenwerken. Als wetenschapper houdt Damiaan veel lezingen en die teksten zijn het uitgangspunt voor de voorstelling. Alleen zijn de teksten voor theater te kort en te bondig. Als je even niet oplet, snap je het verhaal niet meer. Het houden van colleges en spreken op congressen is een andere professie dan theater. Voor de voorstelling zijn we in feite opnieuw begonnen.'  

'Dat was een zoektocht waarbij hij zijn positie moest vinden. Ik heb zijn teksten geredigeerd en soms omgegooid. In theater moet je meer contrasten aanbieden. Een inhoudelijk verhaal wordt gevolgd door iets luchtigs. Dat is gelukt. Hij vertelt een wetenschappelijk verhaal over angst, maar danst ook in de voorstelling door hersenen die op het podium als decor staan om te vertellen wat die angst met ons brein doet en wisselt dat weer af met een ontroerend verhaal.' 

Daarnaast geeft hij meer herkenbare voorbeelden dan tijdens zijn colleges en is persoonlijker. Zo vertelt hij aan het begin van de voorstelling over zijn angst om daar op dat toneel te staan.
Doordat Damiaan nog niet veel theaterervaring heeft, leert hij mij anders kijken naar theater. Hij heeft andere conventies. Zo vroeg hij of het zaallicht aankon tijdens de voorstelling. Voor mij haalt dat de illusie van theater weg, maar we zijn toch gaan kijken of dat mogelijk was. Zo zorgen zijn ideeën ervoor dat ik ook weer anders naar theater kijk. ' 

© Urbi et Orbi