Naast het gebruikelijke nieuws over schade en omgevallen bomen, ging het in de media opvallend vaak over de gegeven naam. Zo werden op meerdere plekken (bekende) Corries aangehaald en geïnterviewd. Wat voor invloed heeft een naam op de beeldvorming van een storm?
De eerste storm van dit jaar zal weinig mensen ontgaan zijn. Niet alleen vanwege de hoge windkracht, maar vooral vanwege zijn naam: Corrie.
De échte Corrie
Waar komt de naam Corrie vandaan? Sinds het najaar van 2019 geeft het KNMI stormen een naam als voor windstoten code oranje of rood wordt uitgegeven. Bij de naamgeving werken ze samen met de Britse en Ierse weerdiensten omdat in ons land stormen meestal uit het westen komen. Zo heette de eerste storm begin 2020 Ciara, een keuze de van Ierse weerdienst. De naam Corrie is ingediend door het KNMI. Corrie van Dijk was in 1964 de eerste vrouwelijke meteoroloog bij het KNMI.
Nadat de naam bekend wordt, ontdekken journalisten al snel dat Corrie van Dijk nog leeft. Zo komen er interviews met de échte Corrie op onder meer Radio 1, is er berichtgeving bij RTL Nieuws over andere Corrie’s die de hele dag door appjes krijgen en verschijnt de ene na de andere column over Corrie’s met een kort pittig kapsel, en andere stereotypes. Mensen gaan los met memes en op Twitter worden veel grapjes gemaakt. De storm heet overigens niet overal Corrie. De Denen gebruikten de naam Malik en in Duitsland heeft de storm de naam Nadia. Maar wat is het effect van de naamgeving? Wordt er meer aandacht besteed aan een storm met een naam dan aan een naamloze storm?
Bewustzijn van gevaarlijk weer
Josine Camps, woordvoerder bij het KNMI, licht toe waarom stormen een naam krijgen: ‘We willen meer aandacht genereren voordat gevaarlijk weer toeslaat. Groot-Brittannië doet het al langer, en het werkt.’ Uit onderzoek in Groot-Brittannië blijkt dat door naamgeving mensen zich meer bewust worden van de storm, een consistente boodschap aan het publiek geeft, en mensen ertoe aanzet actie te ondernemen om schade en letsel door extreem weer te voorkomen. ‘Het benoemen van stormen kan de communicatie van naderend gevaarlijk weer via de media en andere overheidsinstanties helpen,’ zo schrijft het KNMI op haar website. Namen geven aan niet-menselijke dingen en ze menselijke karakteristieken toeschrijven, kan ons gedrag beïnvloeden. Het geven van een naam zou ervoor zorgen dat mensen gemakkelijker een storm onthouden en erover praten. Daardoor zijn mensen zich er, volgens Brits onderzoek, meer van bewust en beter voorbereid als de storm het land bereikt, meer dan bij een algemene weerswaarschuwing.
Geschiedenis
De mensheid geeft al eeuwenlang namen aan destructieve krachten van de natuur. Zo zijn er Griekse goden voor donder en bliksem, maar niet voor zonnige dagen.
In de jaren ‘40 gaf de Amerikaanse luchtmacht orkanen namen van het fonetisch spellingsalfabet. Later besloten ze alleen meisjesnamen aan stormen te geven, om verwarring met andere militaire communicatie te voorkomen. Meteorologen merkten begin jaren ‘50 dat korte, makkelijk te onthouden namen goed werken in de communicatie over mogelijk gevaarlijke stormen. Pas vanaf 1979 kregen orkanen - na protest van feministen - ook jongensnamen.
In 2015 begon Groot-Brittannië met het geven van namen. Met Office, de weerdienst van Groot-Brittannië, startte een campagne waar mensen zelf namen mogen bedenken. Voor die tijd kregen stormen in Groot-Brittannië vaak naderhand een naam, zoals ‘Toon Monsoon’ in Newcastle en de ‘St Judes Day-storm’. Het werd chaotisch als er verschillende namen werden gegeven. Door één naam te hanteren, verbetert de communicatie.
Een woordvoerder van Met Office, de weerdienst van Groot-Brittannië, vertelt dat de namen vooral veel aandacht krijgen op sociale media. Zo bereikt de dienst groepen die voorheen lastig te bereiken waren. Ook wordt de voortgang van de storm gemakkelijker via de (sociale) media gevolgd.
Mediastorm
Met extreem weer in ons land, vindt er eigenlijk altijd een kleine mediastorm plaats, zegt Camps. ‘We worden vaak gebeld als er een waarschuwing uitgaat. Maar nu waren veel media geïnteresseerd in de naam Corrie en minder in de storm zelf. Bij media-aandacht spelen veel factoren mee: een code oranje voor sneeuw doet bijvoorbeeld meer dan een code oranje voor gladheid. Als al het treinverkeer plat ligt, is er ook veel meer aandacht. Mensen luisteren naar onze waarschuwing om verschillende redenen.’
‘We hebben hier in Nederland nog niet eerder een storm gehad die vernoemd is naar iemand die nog leeft. Vaak krijgt een storm een naam uit Engeland. Daar worden de namen door het publiek gekozen, en dat hoeft niet per se een vernoeming naar iemand te zijn. Een vorige Nederlandse stormnaam was Christoph. Dat is de oprichter van het KNMI, Christophorus Buys Ballot, die niet meer onder ons is,’ vertelt Camps. Het KNMI laat weten dat ze in de komende jaren meer onderzoek doet naar het effect van namen op hoe we reageren op waarschuwingen voor extreem weer.
Namensysteem
Het systeem rond de naamgeving is in Europa is soms verwarrend, schrijft het Vlaamse Nieuwsblad. In 2018 begonnen de Portugese, Spaanse en Frans weerdiensten met een eigen naamsysteem. Ook België is daarbij aangesloten. Zoals eerder aangegeven, hoort Nederland bij Groot-Brittannië en Ierland. In Scandinavië en Duitsland geven ze hun eigen namen. In Duitsland is er zelfs een commercieel systeem, waarbij mensen hoge- en lagedrukgebieden tegen betaling namen kunnen geven. Door de verschillende systemen, krijgt een Europese storm nu vaak meerdere namen.
De invloed van de naam Corrie
Er is in Amerika vaker onderzoek gedaan naar de invloed van namen van orkanen. In 2017 onderzocht de University of Connecticut hoe mensen reageren op de naam Bill, een bekende Engelse naam, en de minder gebruikelijke naam Zelus. Uit het onderzoek blijkt dat mensen de storm sneller zien als ernstig of van toepassing op hun eigen leven, wanneer het een herkenbare naam heeft.
In 2014 concludeerden onderzoekers dat orkanen met vrouwelijke namen het dodelijkst zijn, met als verklaring dat het publiek een ‘vrouwenstorm’ minder bedreigend zou vinden en daardoor te weinig voorzorgsmaatregelen zou nemen. De resultaten werden door media gretig verspreid, schrijft de Volkskrant. Maar ‘andere onderzoekers maakten al snel methodologisch gehakt van deze studie’. Ze hadden onder meer geen rekening gehouden met het feit dat orkanen lange tijd alleen vrouwennamen kregen. ‘Onze’ Nederlandse stormnamen zijn afwisselend vernoemd naar een man of vrouw.
Naamkundige Gerrit Bloothooft juicht toe dat het KNMI stormen een naam geeft. ‘Een storm krijgt zo een identiteit waar je gemakkelijk aan kunt refereren. Een code of nummer onthoud je veel minder goed dan een naam.’ Hij legt uit dat we bepaalde gevoelens verbinden aan vrouwen- en mannennamen. ‘We vinden bepaalde namen stoer of liefelijk. Mannennamen eindigen vaak op een medeklinker, waardoor het een gesloten woord is, en daarmee ‘stoerder’. Vrouwennaam eindigen vaker op een klinker. Je kan speculeren dat een gewelddadige storm met heftige gevolgen meer met een man associeert.’
Zorgt ons beeld van ‘een Corrie’ dat we het extreme weer anders ervaren? ‘De associaties die je hebt bij Corrie, een traditionele naam die vaak door oudere vrouwen wordt gedragen als eigennaam of roepnaam, doen er niet zoveel toe.’ Bloothooft denkt niet dat een storm als minder bedreigend wordt ervaren door de naam Corrie. ‘Ik verwacht niet dat het type naam grote invloed heeft op het gedrag van mensen, op hoe men op een storm anticipeert,’ aldus Bloothooft.
In elk geval zorgt de naam Corrie ervoor dat de eerste storm van 2022 in traditionele en sociale media veel los heeft gemaakt. De hashtag #Corrie was dagenlang trending op Twitter. De volgende Nederlandse naam op de lijst is Herman, een echte mannennaam. Herman Bijvoet was een voormalige KNMI-directeur die meteoroloog was tijdens de Watersnoodramp in 1953. Het is de vraag of ook deze naam (als hij aan bod komt) weer tot een kleine mediastorm zal leiden.