Fargo seizoen vijf: een glorieuze terugkeer naar het topniveau van de serie

Hoe vaak kan een serie zichzelf opnieuw uitvinden? Na het lauwtjes ontvangen vierde seizoen leek de creatieve koek zelfs in het universum van hitserie Fargo (2014-heden) toch een beetje op. Maker Noah Hawley had wat te veel nieuwe dingen uitgeprobeerd en wilde de kenmerkende surrealistisch zwart-komische toon van zijn anthologieserie (met elk seizoen een nieuw verhaal, nieuwe setting en nieuwe cast) combineren met een ernstig verhaal over racisme in Amerika. Een mislukking was het niet, maar Hawley leek iets te ver afgedreven van wat Fargo - gebaseerd op de geweldige gelijknamige film van de gebroeders Coen uit 1996 - in de eerste drie seizoenen tot een onverwoestbare serieklassieker maakte: een heerlijke cocktail van kleinsteedse criminaliteit, een strijd tussen goed en kwaad en veel zwarte humor.

Hawley leek de kritiek serieus te nemen, en werkte ruim drie jaar aan het vijfde seizoen, dat we gerust een glorieuze terugkeer op het thuishonk kunnen noemen. Deze reeks speelt zich af in het Minnesota van 2019, waar de invloed van het presidentschap van Donald Trump groot is, en vooral zichtbaar in het onderlinge wantrouwen in de samenleving. Niet voor niets begint het seizoen met een vechtpartij tijdens een ouderavond, waar van het Minnesota nice (zoals de karakteristieke lokale hoffelijkheid wordt genoemd) geen enkele sprake meer is.

Om zichzelf en haar kind in veiligheid te brengen, baant huismoeder Dot (Juno Temple, beter dan ooit) zich op die ouderavond een weg naar buiten met pepperspray, waarmee ze per ongeluk een agent raakt. De resulterende aantekening op haar strafblad zet vervolgens een keten van merkwaardige gebeurtenissen in gang, want nog geen dag later staan er twee gemaskerde mannen in haar tuin om haar mee te nemen. Haar ontvoering lijkt verband te houden met de plannen van de aartsconservatieve sheriff Roy Tillman (een doodenge Jon Hamm, in zijn beste rol sinds Mad Men), die op zijn ranch in North Dakota een soort minisamenleving runt waar zijn eigen wetten gelden. Wanneer de ontvoering van Dot echter een nét iets andere wending neemt, stapelen de problemen zich snel op, zowel voor Dot als voor Tillman.

Daarmee lijken alle klassieke Fargo-ingrediënten weer aanwezig: we hebben het (ogenschijnlijk) burgerlijke gezin dat in de problemen raakt (Dot en haar man Wayne, gespeeld door David Rysdahl), we hebben personificaties van het kwaad (Tillman en Dots schoonmoeder, gespeeld door een voortreffelijke, vileine Jennifer Jason Leigh), er zijn sympathieke agenten die grip proberen te krijgen op de zaak (Lamorne Morris en Richa Moorjani) en er is een ongrijpbare, mythische figuur (de Britse acteur Sam Spruell, onvergetelijk als een van de ontvoerders, die een héél aparte voorgeschiedenis heeft).

Maar wat Fargo onderscheidt van eerdere seizoenen (en de film), is hoezeer Hawley daarmee durft te spelen: Hamms sheriff is het tegenovergestelde van een sympathieke agent, terwijl Dot allesbehalve een onschuldige en naïeve huismoeder is. Het maakt het vijfde seizoen zowel vertrouwd als verrassend, waarbij Hawley opnieuw rijkelijk put uit het brede filmuniversum van de gebroeders Coen, zonder er te veel een kopie van te maken: deze reeks is vooral een geïnspireerde, eigengereide remix.

De verrassende plot, de virtuoze stijl en het geweldige acteursensemble maken dit tot het beste sinds het onvergetelijke tweede seizoen. Hawley keerde terug naar de kern, en vond daar genoeg nieuwe invalshoeken om opnieuw te verrassen én iets te zeggen over het Amerika van nu. Op de valreep van het seriejaar een absolute voltreffer.