Als een bevriende journalist wordt opgepakt en daarna verdwijnt, beseft correspondent Thomas Erdbrink eens te meer hoe onhelder de regels van de islamitische republiek zijn. Wat mag er nu wel en wat niet? Wie kan het hardste schreeuwen en waarom heeft Iran een eigen colamerk?

In 'Het land waar niets mag, maar alles kan' onderzoekt Thomas waar de grens ligt tussen enerzijds de strenge wetten en regels en anderzijds de vrijheid om die in te vullen. Thomas geeft wat voorbeelden waaruit blijkt dat je in Iran meer mag dan het lijkt: Een vrouw mag bijvoorbeeld niet zingen op straat, maar ze kan het ongezien naar hartelust doen. Gewoon een kwestie van even je mond dicht houden als je iemand van de religieuze politie voorbij ziet lopen. En Thomas blijft het onbegrijpelijk vinden waarom zijn collega van de Washington Post al een paar maanden vast wordt gehouden. Hij is blijkbaar een grens overgegaan, maar welke?

De meeste strenge regels hebben te maken met de islamitische ideologie die diep geworteld is in Iran. De basis, zo leren we deze uitzending, werd daarvoor gelegd na de revolutie van 1979. We zien archiefbeelden uit die tijd. Thomas legt ook uit waarom juist die revolutie en korte tijd later de Iran-Irak oorlog het vijandbeeld rond het westen (lees: de VS) hebben beïnvloed. We zien hoe diep die haat is en hoe die verder wordt aangewakkerd door bijvoorbeeld de imam in de moskee. En ook door georganiseerde demonstraties elk jaar bij de Amerikaanse ambassade. Wie organiseren die?

Kern van de identiteit van Iran is dat het land een diepe behoefte heeft onafhankelijk te zijn. Dat gaat zo ver dat ze zelfs hun eigen cola, ketchup en chocopasta merk ontwikkelden. In eerste instantie zijn de producten niet van de 'echte' merken te onderscheiden. Ludiek is het bezoek van de correspondent aan de zam-zam fabriek, de Iraanse colafabriek, waar hij een soort Consumentenbondcheck doet met de medewerkers. Hij haalt daarvoor een Pepsi- en Coca Colablikje uit zijn jaszak en laat hen de test doen. Proeven zij het verschil? 

Thomas laat zien hoe dubbel het steeds is: zelfs familieleden van Mr. Bigmouth wonen in de VS en de Amerikaanse ketchup uit Teheran is gewoon illegaal verkrijgbaar. Iran heeft dus altijd twee gezichten.

kijk nu op NPO Start

In de tweede aflevering van Onze man in Teheran volgen we onder meer een dag uit het leven van Mr. Bigmouth, een inwoner uit Teheran die tijdens elk vrijdagmiddaggebed Dood aan Amerikaaa! scandeert. Speciaal en alleen voor het internet hebben Roel van Broekhoven en Thomas Erdbrink ook nog een uitgebreid portret van hem gemaakt. Dit kan je hierboven bekijken.  Thomas Erdbrink gaat met hem mee naar de moskee voor het vrijdagmiddaggebed. Na afloop heeft de correspondent een gesprek met de man en probeert hij mr Bigmouth beter te begrijpen. Waarom die haat? Waar is hij bang voor? Deze clip geeft geen standpunt weer van de makers maar wil je, net als de afleveringen, een beter inzicht geven in hoe verschillende Iraniërs denken. 

(het extra materiaal voor internet is tot stand gekomen door een samenwerking met The New York Times)

de serie

Het was een zonsverduistering die Thomas Erdbrink (38) jaren geleden naar Iran bracht, nu is hij er getrouwd met een pittige fotografe, en een van de laatst over gebleven westerse journalisten in een land dat altijd ruzie heeft met de rest van de wereld. Onze Man in Teheran heeft een leven als een computerspel, vol valkuilen en gevaren, in Iran waar alles anders lijkt dan we dachten.

Erdbrink, die vloeiend Perzisch spreekt, gaat in de vierdelige serie Onze man in Teheran voorbij aan de bekende clichés van boze baarden en vrouwen in het zwart, en geeft een unieke blik in het moderne Iran, waar vrouwen vaak de broek aan hebben en waar je een executie kan afkopen. Het heeft letterlijk jaren gekost om de toestemmingen te krijgen om Thomas te volgen tijdens zijn werk en persoonlijke leven in Iran. Het resultaat is ongekende toegang tot een complex land waar de samenleving schuurt en kraakt, maar waar het vergeleken met buurlanden Irak en Afghanistan een oase van rust is.