De barbaar moet ontwapenen
Het is deze week twee jaar geleden dat de genocide op Gaza begon. Wie vandaag de meeste westerse analyses leest, merkt dat het verhaal vaak pas begint op 7 oktober 2023. De dag van de Hamas-aanval, die werd omschreven als de grootste moord op Joden sinds de Tweede Wereldoorlog.
Een ongekend barbaarse daad, zo klonk het overal. En tegelijkertijd ook de meest gehoorde verklaring voor het meedogenloze Israëlische optreden dat erop volgde.
In Achter de Frontlinie legde ik dat narratief voor aan oud-diplomaat Berber van der Woude. Zij keek niet op van de Israëlische reactie na 7 oktober, vertelde ze. Wat haar wel verbaasde, was hoe lang Israël daarvoor al zijn gang kon gaan, zonder enige consequentie.‘Het is de straffeloosheid die dit mogelijk maakte. Wat Israël vóór 7 oktober met de Palestijnen deed, was óók barbaars,’ zei ze.
(tekst loopt door onder foto)
Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Abdou Bouzerda
In de nieuwsbrief Bureau Bouzerda geeft Bureau Buitenland-journalist Abdou Bouzerda iedere twee weken zijn blik op de wereld. Dat doet hij in zijn kenmerkende stijl: analytisch, kritisch en met een scherp oog voor systemische absurditeit. Abdou ziet details die je doen beseffen dat het ook maar een raar wereldje is waarin we leven.
Je bent er bijna...
Om de nieuwsbrief te ontvangen doe je het volgende:
- Open je e-mail en zoek naar een bericht van ons
- Bevestig je e-mailadres
- Je ontvangt nu regelmatig onze nieuwsbrief 🥳
'Herstel van orde'
Dat woord 'barbaar' liet me niet meer los. Hoe zit dat eigenlijk bij andere genocides en grote mensenrechtenschendingen? Opvallend is dat aan een volkerenmoord vaak een zogenaamd ‘barbaars’ incident voorafgaat, een gruweldaad die wordt uitvergroot en vervolgens gebruikt om buitensporig geweld tegen de vermeende barbaren te rechtvaardigen.
In de zeventiende eeuw bijvoorbeeld vestigden Engelse kolonisten zich in wat nu Massachusetts, Rhode Island en Connecticut is. Ze namen land in van de oorspronkelijke bewoners.
(tekst loopt door onder afbeelding)
In 1675 werden tientallen koloniale dorpen aangevallen door inheemse stammen onder leiding van Metacom. In pamfletten werden de aanvallen tegen de kolonisten omschreven als barbaars, bloeddorstig en onmenselijk.
De Engelse reactie was niets minder dan genocidaal. Dorpen met vrouwen en kinderen werden platgebrand, hele stammen uitgeroeid, hoofden op spiesen gezet. In de archieven wordt dat nog steeds beschreven als vergelding, herstel van orde of territoriale beveiliging.
'Noodzakelijke reactie'
Ook in de jaren negentig gebruikten Servische leiders lokale moorden, zoals het Bratunac-incident, om de moslimbevolking af te schilderen als barbaars. Een gevaar dat geneutraliseerd moest worden.
De aanslagen in Kunming, 2014, vormden het excuus voor de Chinese president Xi Jinping om de Oeigoeren in Oost-Turkistan massaal op te sluiten. Dat was een noodzakelijke reactie op barbaars terreur.
Inmiddels is vastgesteld dat Oeigoerse gevangenen systematisch gesteriliseerd zijn. Volgens juristen en het Nederlandse parlement is dat een vorm van genocide.
(tekst loopt door onder foto)
Kolonialisme leidt tot barbarij
De Frans-Martinikaanse politicus en dichter Aimé Césaire stelde dat kolonialisme onvermijdelijk leidt tot barbarij en moreel verval. Niet alleen bij de onderdrukte, maar ook bij de onderdrukker. Volgens hem zijn kolonialisme en genocide structureel verbonden. Geen ontsporing, maar uitkomst van een systeem dat mensen reduceert tot middelen.
Precies dat is wat Berber van der Woude benoemde. De barbarij begon niet op 7 oktober. Ze was allang gaande.
Palestijnen leven al generaties onder een bezettingsmacht die hun bewegingsvrijheid, bestaanszekerheid en basisrechten stelselmatig afknijpt. Dat is ongekende barbaars stelsel van regels die een menswaardig leven onmogelijk maakt.
Een andere antikoloniale denker, toevallig of niet ook een onderdaan van het Franse imperium, Frantz Fanon schreef in 1961 in Les damnés de la terre dat kolonialisme geen theorie is, maar geweld.
Kolonialisme eindigt zelden zonder bloed, stelde hij. En vaak eindigt het in volkerenmoord.
(tekst loopt door onder foto)
Door Afrika enkel te bekijken als het strijdtoneel van 'grote' machten houden we vast aan een wereldbeeld dat steeds minder klopt.
Het zijn allang niet meer alleen de klassieke grootmachten die de spelregels bepalen. Ook spelers als Turkije, de Emiraten en Marokko doen volwaardig mee - elk op hun eigen manier.
Wij hier in het Westen moeten daarom oppassen dat we niet die cliché-oom worden die denkt dat hij hip en jong is, maar ondertussen op elk feest alleen maar over de Koude Oorlog praat.
Terwijl wij blijven turen naar de schaduwen van Moskou en Beijing, worden de spelregels op het Afrikaanse continent door anderen herschreven.
Tot snel,
Abdou