De gijzelaars waar niemand over praat

Begin deze maand bracht Hamas nieuwe beelden naar buiten van Evyatar David, die op 7 oktober 2023 werd ontvoerd tijdens het Supernova-festival.

Op de video zien we David, uitgehongerd en ineengedoken in een smalle betonnen tunnel. De begeleidende boodschap van Hamas: ‘De gijzelaars eten wat wij eten.’

Over deze gijzelaars wordt te weinig gepraat. En vooral over hen als mensen. Ze worden gebruikt als een excuus, ruilchip en een propagandatool in een bloedige vernietigingsoorlog.

(tekst gaat door onder foto)

Terwijl Netanyahu droomt over een Groot-Israël, is er weinig tot geen hoop voor een snelle vrijlating van Evyatar David en de andere Israëliërs. Maar terwijl Israëlische gijzelaars een voetnoot dreigen te worden, heeft bijna niemand het over Palestijnse gijzelaars. Wie het nieuws volgt in de westerse media, lijkt slechts één groep gijzelaars te herkennen: die van Israëlische komaf.

Palestijnse gijzelaars bestaan niet. Zij zitten ‘terecht’ vast. Of gewoon in ‘detentie’. Soms zelfs in ‘administratieve detentie’, voor wie van Orwelliaanse eufemismen houdt.

Kunst achterop suikerzakjes

De kunstenaar Alaziz Atef, wiens werk nu te zien is in Londen, was zo’n gegijzelde. Hij werd simpelweg ontvoerd en vastgehouden. Zijn misdaad: Palestijn zijn. Net als duizenden andere ontvoerde Palestijnen, waaronder ook kinderen.

Tijdens zijn ontvoering besloot Atef te tekenen. Met balpen en koffie, op de achterkant van suikerzakjes. Hij maakte van de Ofer-gevangenis, kamer 14, cel 22, zijn atelier.

Zijn kunst bestaat uit gecodeerde kalligrafie, onleesbaar voor de bewakers, maar des te krachtiger voor wie de pijn kent van het zwijgen.

'Als mensen me vragen naar mijn residenties als kunstenaar, dan vertel ik ze dat die van de Ofer-gevangenis heb gedaan,' zegt de Palestijnse kunstenaar.

Tijdens zijn gevangenschap maakte hij honderden werken, vaak als cadeau voor medegevangenen. De kunst die nu in de tentoonstelling te zien is wist hij met hulp van anderen uit de gevangenis te laten smokkelen, zodat ze hun weg konden vinden naar mensen die hem dierbaar zijn.

Elke tekening is niet alleen het resultaat van zijn toewijding, maar ook van een collectieve inspanning. Medegevangenen hielpen hem aan materiaal, staken hun nek uit om de werken naar buiten te krijgen, en putten hem voortdurend moed in.

Hun gezamenlijke ervaring met onderdrukking en verzet vormde het fundament waarop zijn kunst tot stand kwam.

(tekst gaat door onder kader)

Juridisch verpakte gijzeling

Ruim 3500 Palestijnen worden nu zonder aanklacht of proces opgesloten. Deze mensen zitten in die zogeheten 'administratieve hechtenis'. Ze weten vaak niet waarom ze vastzitten, hun advocaten krijgen geen dossier, en de Israëlische staat beroept zich op geheim bewijs dat niet hoeft te worden gedeeld.

Volgens mensenrechtenorganisaties heeft dit niets te maken met strafrecht. Bestuurlijke detentie is geen middel om misdrijven te bestraffen, maar een methode om angst aan te jagen, gemeenschappen te breken en verzet onmogelijk te maken. Het is een juridisch verpakte gijzeling.

Nog eens vijfduizend mensen uit Gaza zijn spoorloos verdwenen. Zij worden vermoedelijk vastgehouden in geheime militaire installaties zoals Sde Teiman.

(tekst loopt door onder foto)

Sommigen zijn inmiddels overleden. Anderen keren nooit meer terug zoals ze ooit waren. Velen zijn lichamelijk en geestelijk kapot.

Advocaten en artsen spreken over structurele mishandeling. Mensen worden langdurig geïsoleerd, gemarteld en vernederd. Zowel mannen als vrouwen krijgen te maken met seksueel geweld. Volgens de Verenigde Naties gaat het om systematisch seksueel en gendergerelateerd misbruik, vaak met medeweten van hoge politieke en militaire leiders.

Een van de bekendste gevallen is dat van Dr. Hussam Abu Safiya. Deze kinderarts uit Noord-Gaza werd in januari gegijzeld tijdens een inval in zijn ziekenhuis.

Sindsdien is hij onvindbaar. Zijn advocaat meldt dat hij slachtoffer is van zware mishandeling en onmenselijke behandeling.

Systematische gevangenispolitiek

Laten we het frame rechtzetten. Als gijzeling het vasthouden van mensen is om politieke doelen af te dwingen, dan zijn er op dit moment duizenden Palestijnen gegijzeld door Israël. In gevangenissen. In detentie zonder proces. In geheime kampen waar geen advocaat of arts meer komt, in onmenselijke omstandigheden.

En laten we niet doen alsof dit slechts een juridisch meningsverschil is over statussen. Het gaat om macht, om taal en om controle.

De Londense tentoonstelling Room 14 maakt dat voelbaar. Naast het werk van Alaziz Atef is daar een geluidsinstallatie te horen van de Palestijnse kunstenaar Dirar Kalash. De titel is een directe oproep: 'Who would listen? Who would animate my vocal cords and hear me now?'

De installatie is gebaseerd op het laatste testament van Kamal Abu Wa’ar, een Palestijnse gevangene die in 2020 overleed in Israëlische detentie, drie jaar vóór de aanvallen van 7 oktober.

Dit testament komt niet uit Gaza, niet uit 2023, en niet uit de context van Hamas.Het komt uit de systematische Israëlische gevangenispolitiek van vóór 7 oktober. En dat maakt het misschien nog confronterender: het laat zien dat de logica van gijzeling en ontmenselijking al veel langer bestaat.

Niemand vergeten

Juist daarom moeten we anders leren spreken over gijzelaars - allemaal. Over wie ze vasthoudt, waar ze vastzitten, en wat hun verhaal is. Hun honger, angst en vernedering verschillen niet.

Wie werkelijk recht en menselijkheid wil verdedigen, kan niet kiezen voor welke gijzelaars hij opkomt. Vrijlating moet gelden voor álle gegijzelden, aan beide kanten van de frontlijn. Hun menselijkheid mag nooit een voetnoot worden.

En hier ligt ook een opdracht voor ons, journalisten en media: om deze verhalen te blijven vertellen, ook wanneer het geen breaking news meer is.

Om niet weg te kijken, maar vol te houden tot iedere naam een gezicht heeft en niemand meer vergeten mag worden - niet Evyatar David, en niet Dr. Hussam Abu Safiya.

Tot snel,
Abdou