Wat we van The Sopranos kunnen leren

Vrienden en vijanden vergelijken hem al openlijk met de maffiabaas uit de vroegere hitserie The Sopranos. Sterker nog: zijn electorale achterban lijkt die vergelijking nog eens toe te juichen.

(tekst loopt verder onder kader)

uitbuiting en intimidatie

John Feeley, voormalig Amerikaans ambassadeur in Panama, uitte deze week scherpe kritiek op president Donald Trump. In zijn gedrag naar Panama, maar ook andere Latijns-Amerikaanse landen als Mexico, Brazilië en Argentinië, duidde Feeley Trump als een combinatie van de Griekse legeraanvoerder Thucydides, mafiabaas Tony Soprano en een velociraptor. 

'Op een soort mafiose manier is hij heel goed in staat de relatieve machtsbalans te lezen,' zei Feeley: Trump buit maar wat graag uit dat hij sterker staat dan anderen. 'Ze kunnen niks anders dan lijdzaam de gevolgen daarvan ondergaan.'

Hetzelfde zou gezegd kunnen worden voor het grondstoffenvoorstel voor het kwetsbare Oekraïne of zijn voorgestelde vastgoedproject voor het verwoeste Gaza.

Het is dezelfde tactiek van een combinatie van uitbuiting en intimidatie.

Opvallend is dat veel van Trumps aanhangers dit bullebakgedrag juist toejuichen. Net als bij de fictieve maffiabaas wordt het bad guy-gedrag vergoeilijkt, als zijnde randvoorwaardelijk aan een wereld waarin alleen de sterksten overwinnen.

© HBO

het Soprano-effect

Toen The Sopranos voor het eerst werd uitgezonden in 1999, had niemand nog kunnen voorspellen hoeveel invloed de serie zou hebben op de Amerikaanse cultuur.

Zelfs de echte mafiosi waar het over ging, keken trouw naar Tony en zijn trawanten. Naar verluidt gingen die zelfs uitspraken uit de serie in hun eigen gesprekken gebruiken.

Dit Soprano-effect beïnvloedde niet alleen misdadigers, maar ook gewone New Yorkers. En ja, ook de minder alledaagse inwoners van de Amerikaanse metropool, zoals Trump, moeten we daar waarschijnlijk bij rekenen.

Zo viel het de Amerikaanse media door de jaren heen al op hoeveel gelijkenissen er zijn. Kijk nog maar eens naar deze monoloog van Stephen Colbert of de parodie die Saturday Night Live maakte.

bullebakken en ‘hun buurt’

Hoewel de serie dus alweer meer dan vijfentwintig jaar geleden debuteerde, biedt het een scherpzinnige analyse van de dynamiek die heeft geleid tot de opkomst van figuren zoals Trump.

Om te beginnen zijn beide bullebakken met een groeiende taille nogal seksistisch. Ook delen de mannen een rancuneuze woede tegen een veranderende wereld. En ze representeren de frustratie van de witte man die zijn macht ziet afnemen.

Maar de twee krijgen ook dingen gedaan voor hun familie en buurt. Hun ultieme doel - of althans, dat beweren ze.

In een gevaarlijke wereld komt Trump tenslotte op voor 'zijn buurt', Amerika. Dat hij daarbij ook een stuk rijker wordt, is net zo toevallig als dat voor Tony Soprano was.

© ANP

kritische blik op corruptie

De ironie wil dat bedenker David Chase met The Sopranos juist een kritische blik op Amerika wilde bieden, met thema’s als geweld, hebzucht en morele corruptie.

Maar in plaats van dat daarin een waarschuwing werd gelezen, normaliseerde waarschijnlijk de serie de ‘sterke man zonder morele grenzen’. Daarmee werd Trumps opkomst vergemakkelijkt bij een grote groep Amerikanen.

Terwijl de wereld geschokt reageert op Trump, ziet zijn achterban juist een sterke peetvader die voor zijn eigen soort opkomt. Net als hun held Tony Soprano.

hoe lang blijven we trouw?

Vandaag de dag hebben we dus een presidentiële versie van Tony Soprano. Daarom is het misschien eens goed om te kijken hoe wij ons als wereldgemeenschap kunnen wapenen tegen dit soort maffiagedrag.

Het antwoord zit misschien wel verstopt in de serie zelf. Rechterhand Silvio Dante is de enige die Tony kan vertrouwen als het er echt op aankomt. Hij blijft loyaal, zelfs als Tony irrationele beslissingen neemt.

Als Trump zich laat vergelijken met Soprano, is Europa in deze zijn Dante. Machtige spelers allebei, maar de een maakt zich ondergeschikt aan de ander.

Als kijker vroeg ik mij altijd af: hoelang blijft Silvio Tony nog trouw?

Tot snel,

Abdou