Traditiegetrouw buigt Cinema.nl zich over het afgelopen filmjaar. Met de beste actrice en acteur, het dankwoord van acteur Nasrdin Dchar, en de onverminderde opmars van 3D.

Acteur van het Jaar: Ryan Gosling
Als Ryan Gosling dit jaar alleen had geschitterd als wanhopige echtgenoot in Blue Valentine, als player met een hart in Crazy, Stupid, Love en als ambitieuze marketeer in The Ides of March, dan nog had hij acteur van het jaar kunnen worden. Maar de 31-jarige Canadees speelde ook de hoofdrol in Drive, waarmee de keuze wel heel gemakkelijk werd.


Drive

De existentiële actiefilm van de Deense cultregisseur Nicolas Winding Refn, uitgeroepen tot beste regisseur in Cannes, is een instant klassieker. Een grimmig sprookje over een naamloze stuntrijder (Gosling ), die ’s nachts bijverdient als chauffeur voor overvallers. En Drive heeft ook wel iets van een weerwolffilm, aldus Gosling eerder dit jaar in de VPRO Gids: ‘ Maar dan zonder de make-up. Mijn personage heeft zo veel geweld in zich dat het er af en toe uit moet. De scène in de lift is daar een goed voorbeeld van. Daar wordt hij even een weerwolf.’

Wie Drive heeft gezien, weet meteen welke scène hier bedoeld wordt. Refn en Gosling werden vrienden tijdens de opnamen van Drive en zijn alweer bezig met twee nieuwe projecten: de politiefilm Only God Forgives (verwacht 2012) en een remake van Logan’s Run (verwacht 2013 ).

Actrice van het jaar: Jessica Chastain
 Wat goed is komt in de regel snel, maar de dertigjarige actrice Jessica Chastain moest er wel even op wachten. Na jaren van bijrollen in tv-series en een handvol speelfilms, werd 2011 haar ‘career year ’.

De doorbraak begon voor de rossige veganiste op het toneel. In 2006 werd de toen nog onbekende actrice door Al Pacino uitgekozen om met hem in de Oscar Wilde-bewerking Salomé te spelen .

Pacino was zo onder de indruk dat hij haar aanbeval bij filmmaker/ kluizenaar Terrence Malick, die werkte aan wat later The Tree of Life zou worden . Daarin speelt Chastain, naast Brad Pitt en Sean Penn, de vrouwelijke hoofdrol.


The Tree of Life

Voor Malick is zij de belichaming van grace (in de Bijbelse betekenis: genade ). Maar hoe speel je genade? Chastain deed dat als volgt: ‘Ik bestudeerde madonna’s in het museum, luisterde naar muziek die gevoelens van liefde in mij opriep, las boeken over vreugde en dankbaarheid en begon te mediteren.’ Met succes, want Chastain is een van de hoogtepunten in The Tree of Life (samen met twee dinosaurussen).

Verder bestond 2011 voor Chastain vooral uit bijrollen – in The Debt, Texas Killing Fields en The Help. Die bijrollen zullen binnenkort hoofdrollen worden. Zo is ze volgende jaar naast Ralph Fiennes te zien in zijn Shakespeare- bewerking Coriolanus, en heeft ook Malick haar weer gevraagd voor zijn nieuwe, nog titelloze project.

Ondertussen in Nederland
‘Een paar maanden geleden las ik een artikel waarbij onze minister Verhagen aangaf dat het heel begrijpelijk is, de angst voor buitenlanders.’

Weet u het weer? Acteur Nasrdin Dchar wint een Gouden Kalf voor zijn rol in Rabat en is bezig met wat later een (film-)historische speech zal blijken. Hij ging verder: ‘Nou meneer Verhagen, en met u ook Geert Wilders, en met u alle mensen die achter u staan: ik ben een Nederlander. Ik ben heel trots… met Marokkaans bloed. Ik ben een moslim. En ik heb een fokking Gouden Kalf in mijn hand!’


Rabat

Het vaderlandse hoogtepunt van het afgelopen filmjaar is ongetwijfeld Dchars emotionele dankwoord geweest. Maar hij speelde een thuiswedstrijd (Utrecht). In uitwedstrijden heeft Oranje dit jaar niet erg sterk gepresteerd. Of we moeten tevreden zijn met het commerciële succes van New Kids Turbo in Duitsland, en het artistieke succes(je) van Code Blue in Cannes.

Veel vaker, en veel verder ging de Nederlandse film de grens niet over. Zoals gezegd, binnen de landsgrenzen deden we het heel behoorlijk. Wat ook belangrijk is, want uiteindelijk geldt: zonder kwantiteit geen kwaliteit.

Technische ontwikkeling
Zwijgende-filmster George Valentin uit Michel Hazanavicius’ The Artist gelooft er niks van, dat films met geluid de nieuwe norm zullen worden – met dramatische gevolgen. De afgelopen jaren waren ze er ook, sceptici als Valentin, die meenden dat de 3D-rage vanzelf zou overwaaien. Dat is anno 2012 niet meer vol te houden: niet alleen werd het merendeel van de Hollywoodkaskrakers gepresenteerd mét hoofdpijnbrilletje en zette Nova Zembla de Hollandse 3D-blockbuster op de kaart, ook de artistieke voortrekkers zijn om.


Steven Spielberg op de set van The Adventures of Tintin

En laat het maar aan regisseurs als Spielberg ( Tintin) en Scorsese (Hugo) over om de techniek meteen superieur in te zetten – al dan niet gecombineerd met steeds verder geperfectioneerde technieken als motion capture. Met Wim Wenders’ dansfilm Pina 3D werd zelfs het filmhuis bereikt.

Maar niet alleen inhoudelijk staat de cinema op een keerpunt, de technische ontwikkeling heeft ook grote gevolgen voor de distributie. Terwijl Den Haag hevig debatteert over illegaal downloaden en er dit jaar weer een recordaantal videotheken sloot, winnen video- on-demandaanbieders terrein – deze maand lanceerde bioscoopexploitant Pathé met veel tamtam een nieuwe dienst. De boodschap aan moderne George Valentins: de techniek raast voort en dat hoeft  helemaal geen slecht nieuws te zijn.