Lijntjes leggen

Waar is de rest?’ Die vraag krijgt geluidtechnicus Reinder van der Put vaak te horen als hij ergens aanbelt. Maar er is geen rest en daarom komt hij. Ruim 200 keer per jaar legt hij bij gasten die zelf niet naar de studio in Hilversum kunnen of willen komen een audioverbinding aan. Tegelijkertijd maakt hij met zijn smartphone beelden voor de radiokijkers, visual radio. Dat is altijd voor NPO Radio 1 en het spreekt voor zich dat daar bij de nieuwszender vaak haast bij is. Andere zenders maken zelden gebruik van deze dienst.

‘Een mannetje of een kastje sturen’, heet dat in Hilversums jargon, vertelt Van der Put aan zijn keukentafel in Amsterdam-Zuidoost. Die benaming zit hem niet echt lekker. ‘Ik ben geen kastje en ook geen mannetje.’ Dat ‘mannetje’ bij mij associaties oproept met ‘betrouwbaar’ en ‘bekend’ overtuigt hem niet. ‘Kan zijn, maar het klinkt ook als goedkoop en altijd direct beschikbaar.’ 

Van der Put is niet de enige die door NPO Radio 1 wordt ingeschakeld, maar hij doet in de regio Amsterdam wel de meeste klussen. Aan werk geen gebrek, al is er een concurrent die met argusogen door hem wordt gevolgd: Luci. 

Luci is een app die steeds vaker op locatie door verslaggevers wordt gebruikt. Ook voor gesprekken. Echt betrouwbaar is hij volgens Van der Put niet. ‘Voor goed geluid ben je toch altijd afhankelijk van de kwaliteit van de microfoon van je mobiel en die is nog steeds niet echt goed. Blijkbaar is het lastig om microfoons te verbeteren, terwijl de camera’s bij elke nieuwe generatie smartphones beter worden.’ Daar komt bij dat Van der Put juist naar gasten gaat waar geen verslaggever komt. 

Vandaag legt hij bij muzikant Henk Hofstede, voorman van Nits, een lijn met Hilversum. Het Amsterdamse pand van Hofstede is bekend terrein voor Van der Put. Niet dat hij er kind aan huis is, maar hij was er vaker omdat de zanger regelmatig een bijdrage levert aan ‘Het allermooiste’, een rubriek in De nieuws bv van BNNVara.

Hoewel niemand op een technicus zit te wachten, het gaat tenslotte om het contact tussen presentator en gast, wordt hij bijna overal vriendelijk ontvangen. Zo haalde een oud-medewerker van de Jellinek speciaal croissants in huis en modeontwerper Hans Ubbink, ook regelmatig op de radio, zorgt altijd dat er melk in huis is voor cappuccino. Slechts één keer voelde hij zich niet welkom. Dat was bij een snauwende politica, de naam houdt hij voor zich, die blijkbaar een ochtendhumeur had en zich daarvoor achteraf excuseerde. Verschillende keren werd hem gevraagd om kleine kinderen zoet proberen te houden tijdens de opname. ‘Een gast vroeg of ik met zijn peuter in een andere kamer wilde gaan zitten. Dat werkte natuurlijk totaal niet en de kleine werd alleen maar banger en begon steeds harder te schreeuwen.’ Die peuter was moeilijker stil te krijgen dan de borende bouwvakkers bij de knaw die een interview met de directeur van dat instituut dreigden te verstoren. Met een verplichte extra pauze van directiewege hadden zij totaal geen moeite.

Voordat we richting Hofstede gaan, vraag ik Van der Put of ik zijn speciale kastje alvast mag zien. Als hij vervolgens de Tieline Commander G3 uit zijn elfenhalve kilogram zware rugzak pakt en op tafel zet, is mijn teleurstelling groot. Het ding oogt gedateerd en het is moeilijk voor te stellen dat dit de belangrijkste nieuwszender van optimaal geluid voorziet. ‘Iedereen die dit apparaat ziet, zegt altijd: wat een oud ding, en het heeft inderdaad ook wel een ddr-look. Ik heb hem via eBay gekocht. Hij komt uit Australië, is vijftien jaar oud en kost nieuw ongeveer 5000 euro.’ Naast de Tieline zitten er vooral snoeren in de rugzak, en natuurlijk ducttape. Omdat er voor visual radio gefilmd wordt, gaat er ook licht mee. Dat filmen komt voor de gast soms als een verrassing. ‘Je merkt dat beeld niet in de genen zit bij radiomakers. Daarom wordt dat door de redactie niet altijd doorgegeven en een enkele keer wil iemand niet gefilmd worden.’ Familieportretten worden uit privacyoverwegingen soms van de muur gehaald. 

Privacy en discretie zijn uiterst belangrijk in zijn vak. Van der Put komt bij veel BN’ers, deskundigen en hotemetoten over de vloer en zijn lijstje met adressen en telefoonnummers is goud waard. Hij is er zich altijd van bewust dat hij te gast is en dienend. En altijd moet er wel een halfuurtje gezamenlijk gedwongen worden gewacht. Toch zijn geforceerde stiltes zeldzaam. Van der Put praat als Brugman en radiogasten zijn daar, niet toevallig, vaak ook goed in. 

Twee keer legde hij met mobiel internet een verbinding vanuit zijn auto, omdat de beoogde locatie niet beschikbaar was. Dat ging bij Max-presentator Cees Grimbergen niet helemaal goed. Die hoorde zichzelf via een echo steeds terug. Zeer irritant. De stem van Arnon Grunberg kwam ook een keer vanuit zijn auto de ether in. ‘Die leek het wel amusant te vinden en waande zich met koptelefoon op in een film over de stasi.’ Over de keer dat hij zich versliep, praten we niet. 

Van der Put doet nogal makkelijk over het leggen van een verbinding op locatie. ‘Het stelt eigenlijk niet zo veel voor. Voor Nooit meer slapen maak ik ook livemuziekopnamen. Tim Knol of Blaudzun afmixen is voor een geluidstechnicus spannender.’ 
Na een ritje van twintig minuten draait hij zijn Toyota Yaris behendig in het enige vrije parkeerplekje in de straat van Hofstede. ‘Goed kunnen parkeren is ook een vereiste in dit vak.’

Inmiddels is de fotograaf ook gearriveerd, de bel ingedrukt en even later staat de 66-jarige gastheer én radiogast in zijn zonnige keuken voor
iedereen cappuccino’s en espresso’s te maken. Van der Put daalt af naar het souterrain en plugt een kabel in het rode Fritz!Box-modem in de meterkast. Hofstede heeft een paar trefwoorden op een blaadje geschreven over kunstenaar Antony Gormley en zijn enorme beeld bij Lelystad, Hurkende man, vandaag het onderwerp in ‘Het allermooiste’. Dat spiekbriefje blijkt achteraf niet nodig. Hij weet waar hij over praat. 

Microfoon, licht, smartphonecamera en een grote aftellende digitale timer worden geïnstalleerd. Daarna is het wachten totdat hij in de uitzending mag. Hofstede is een geboren verteller. Over kunst, spookrijders, Doe Maar, kleedkamerrituelen, lijn 3 en de iPad van Freek de Jonge. Na een kwartier weet ik dat het eerste singletje van The Nits (het lidwoord kwam in 1989 te vervallen) dat op de radio werd gedraaid ruw onderbroken werd voor een spookrijder, Boudewijn de Groot in de kleedkamer kruiswoordpuzzels oplost en Henny Vrienten meent dat Doe Maar net zo oud is als Nits, maar dat Hofstede hem er dan altijd fijntjes op wijst dat Doe Maar lang weg was en dat in Nederland eigenlijk alleen Golden Earring ouder is. ‘Vindt Henny niet leuk.’ Ik leer verder dat de trambestuurders op lijn 3 altijd zonder aanleiding bellen, dat bandoneonist Astor Piazolla ooit van een verschrompelde aardappel veranderde in een glanzende druif en hoor alles over de enorme artiestenbus van Hans Klok, want Hofstede had tijdens zijn laatste tournee de beschikking over diens zogeheten lifeliner. Ik vraag of die nog bijzondere snufjes had. ‘Op een knopje drukken, en hop chauffeur weg. Nog een keer drukken, bus weg.’

Het is gezellig in de keuken, opmerkelijk tijdloos en Hilversum lijkt verder weg dan ooit. Ik neem mij voor om Hofstede bij de VPRO te tippen als Zomergast. Dan meldt de studio zich en doet Hofstede helder, vlekkeloos en precies binnen de tijd zijn enthousiasmerende verhaal op de radio. Na afloop steekt Van der Put zijn duim op, zet Hofstede zijn koptelefoon af en gebeurt er iets totaal onverwachts. De Nitsvoorman krijgt een enorme hoestbui en die is pas na anderhalve minuut en twee glazen water voorbij. Ik schrik, maar denk ook: jammer dat dit niet tijdens de uitzending gebeurde. Het zou bijzondere radio hebben opgeleverd en is ook nog eens goed voor mijn verslag.
Gelukkig kreeg je dit niet drie minuten eerder, zeg ik schijnheilig. Daar is Hofstede nooit bang voor. ‘Voor of tijdens een optreden gebeurt zoiets nooit. Hoe dat kan, weet ik ook niet.’ Van der Put begint met inpakken. Na een kwartier – ‘Jullie weten de weg’ – staan we weer buiten. ‘Dat is alles,’ zegt de onbekende radiokracht.