Overzicht

De geschiedenis van nu: uit de Russischtalige media

In 1647 verging het VOC-schip De Haarlem in de Tafelbaai. Het leidde tot de permanente vestiging van Europeanen in Zuid-Afrika en de stichting van Kaapstad. Historicus Bart Gielen probeert het scheepswrak van De Haarlem te traceren om deze geschiedenis letterlijk boven water te halen.

Verder onder meer: Bart van der Boom over de Joodse Raad, het dagboek van een Spanjestrijder, Historische Boeken met Bart Funnekotter, en in Het Spoor Terug: De man met de rammelaars #1.

De geschiedenis van nu: uit de Russischtalige media

We leven vijftig jaar na 'Grenzen aan de Groei', het rapport waarin Amerikaanse wetenschappers waarschuwden dat de mensheid de planeet in rap tempo uitput. Politici, media en wetenschappers doken onmiddellijk op het boekje dat was gemaakt in opdracht van de Club van Rome. Waarom werd 1972 niet het keerpunt waar men toen van droomde?

Verder: Oorlogsmisdaden in Boetsja, de column van John Jansen van Galen en in Het Spoor Terug: Roermond als epicentrum.

De geschiedenis van nu: uit de Russischtalige media

Rusland voert in Oekraïne een oorlog tegen Westerse goddeloosheid, volgens het hoofd van de Russisch-Orthodoxe kerk, patriarch Kirill. Hij en Poetin lijken twee handen op één buik. Of erger, de kerkvorst lijkt bij de dictator op schoot te kruipen. Waar komt die kerkelijke gezagsgetrouwheid vandaan? Hoort de kerk dat gewelddadige gezag niet tegen te spreken?

Verder: eerherstel voor vermoorde heksen in De Peel, de Fins-Russische Winteroorlog, boek 'Lentz: De man achter het persoonsbewijs', de column van Nelleke Noordervliet en in Het Spoor Terug: Oude muziek.

De geschiedenis van nu: uit de Russischtalige media

Uitroeiing door honger. Dat is de letterlijke betekenis van de Oekraïense term Holodomor. Begin jaren dertig dwong Stalin de Oekraïners hun oogst af te staan aan de Sovjetautoriteiten. Miljoenen mensen stierven hierdoor de hongerdood. Hoe bepaalt de Holodomor de Oekraïense nationale identiteit, en de Oekraïense blik op Rusland?

Verder: de oorsprong van het internationaal oorlogsrecht, Oekraïens erfgoed onder vuur, 'Adolf Hitler: De beeldbiografie', de column van Micha Wertheim en in Het Spoor Terug: De Hovenier.

marten minkema, vpro, het spoor terug, fiets, fietscultuur, geschiedenis, fietsgeschiedenis

De geschiedenis van nu: uit de Russischtalige media

Hoe speelt de geschiedenis een rol in het Rusland van nu? In een land wiens leider een gewelddadige oorlog in Oekraïne voert, en waar toch al beperkte vrijheden nog verder onder druk worden gezet?

Poetin bezigde deze week opnieuw macabere taal in een toespraak op de Russische televisie: de dictator had het over de 'zelfreiniging' van het land om met 'nationale verraders' af te rekenen. Die woorden roepen associaties op met de terreur en zuiveringen onder Stalin. Met welk doel refereert de Russische president nu aan dit zwarte verleden?

Verder: het graan van Oekraïne, Tsjetsjeense moordcommando’s, de Oekraïense kozakkenidentiteit, historische boeken met Nadia Bouras en de column van Abdelkader Benali.

Marten Minkema maakte een radiodocumentaire over design in de Nederlandse trein, die is uitgezonden in geschiedenisprogramma OVT op NPO Radio 1. Deze documentaire 'Het gezicht van de trein' is de player hierboven terug te luisteren. Hieronder vind je de lange versies van drie interviews die niet volledig in de documentaire pasten, maar wel de moeite van het beluisteren waard zijn.

Het Oekraïne van regisseur Sergej Paradzjanov is autarkisch en eigenzinnig. Klaagzangen, enge geluiden en spookachtige beelden vormen het decor van zijn film 'Schaduwen van vergeten voorouders' uit 1965. In het Oekraïne van nu is Paradzjanovs film een klassieker. Wat vertelt het filmsprookje ons over de geschiedenis van Oekraïne en over de Sovjetdictatuur?

Verder: Poetin en de oligarchen, dehumanisering van vluchtelingen vroeger en nu, de dierentuin in oorlogstijd, de column van Micha Wertheim.

In memoriam: Kees Schaepman

Europa keert zich tegen Poetins oorlog in Oekraïne. Toen deze week bekend werd dat Duitsland Oekraïne ruimhartig met militair materieel gaat steunen en een historische monsterinvestering doet in de eigen herbewapening, concludeerde de Oekraïense ambassadeur dat Duitsland uit een Doornroosje-slaap is ontwaakt.

Verder: de PR-machine van Rusland, belegeringen in het verleden als perspectief op Kyiv, de angst voor een nucleaire Doomsday en de column van Sana Valiulina.

Oorlog in Europa: zelden werd de geschiedenis zo schaamteloos misbruikt en vervormd als door Vladimir Poetin deze week, in de speeches waarmee hij de invasie in Oekraïne probeerde te legitimeren.

Met historici en betrokkenen bespreken we hoe Poetin de geschiedenis als politiek wapen inzet. Verder: waarom Poetin de VS als vijand ziet, de column van Sana Valiulina en in Het Spoor Terug: 'Lemberg, Lvov, Lwow, Lviv. Eén stad, vele gezichten'.

Hier vind je het transcript van Als geschiedenis in je opstaat #1: ik herken en herbeleef