De toewijzing van het Wereldkampioenschap Voetbal van 2022 aan Qatar was voor veel mensen een enorme verrassing. Het land staat niet direct bekend als voetbalgek, en ook buiten het veld bestaan er grote twijfels over of het land nou wel zo geschikt is.

Correspondente Devi Boeremavan Bureau Buitenland bezocht het vliegveld van Kathmandu en ontdekte dat er om de dag een doodskist vanuit Qatar in Kathmandu aankomt. Met het vliegtuig dat die kist komt brengen, gaan weer nieuwe Nepalese gastarbeiders richting Qatar.

Boerema sprak met Kalu Bahadur Magar, die de kist van zijn broer kwam ophalen. 'Hij heeft nooit in detail verteld hoe zwaar het werk was. Het werk was zwaar, zei hij, maar niet moeilijk, en het loon was slecht.' Nu is hij dood. Toch vertrekken er iedere dag opnieuw arbeiders naar Qatar. Raj Kumar Mogur is één van hen. 'Ik ben bang,' zegt hij. 'Maar wat kan ik doen? Ik moet geld verdienen.' De werkloosheid in Nepal is hoog, en veel jonge mannen wagen daarom noodgedwongen de sprong in het diepe.

Het Qatarese kafala­-systeem ('sponsorschap' in het Arabisch) dicteert dat ongeschoolde arbeiders een sponsor moeten hebben om te mogen werken. Meestal is dit hun werkgever. Die heeft het recht om paspoorten in te nemen, exit visa te weigeren, of contracten niet af te laten lopen. Hierdoor komen veel gastarbeiders als moderne slaven vast te zitten.

Bovendien zijn de arbeidsomstandigheden er slecht. Dankzij de hitte, een gebrek aan drinkwater en extreem lange werkdagen kunnen gastarbeiders, veelal afkomstig uit Nepal, India of Bangladesh, het zware werk vaak niet volhouden. Een rapport uit 2012 van Human Rights Watch concludeerde bijvoorbeeld dat er in één jaar wel 191 Nepalese gastarbeiders zijn omgekomen. Inmiddels is het totale dodental al meer dan 1.200.

Dankzij zulke verhalen staat Qatar internationaal onder druk. Inmiddels heeft de Qatarese regering beloofd dat het kafala-systeem wordt hervormd. Er zit volgens HRW echter weinig vaart achter deze hervormingen. Volgens Jan Kooy van HRW wordt er ook druk uitgeoefend op voetbalorganisaties: 'We herinneren ze voortdurend aan hun handvest en hun plicht om mensenrechten te respecteren.'

Ook in de maatschappij is er verontwaardiging. Op 18 april organiseren Chelsea-fans bijvoorbeeld een demonstratie voor de wedstrijd tussen Chelsea en Manchester United, om aandacht te vragen voor de verschrikkelijke arbeidsomstandigheden in Qatar. Dit geeft aan dat ook het voetbalpubliek zich sterk betrokken voelt. Maar is dit voldoende om het lot van zo veel mensen te kunnen verbeteren? En wat gebeurt er na het WK, als de media-aandacht weer is gaan liggen?

meer over Qatar bij de VPRO

  • meer van Bureau Buitenland