In Cambodja stampen honderdduizenden Chinezen een stad uit de grond waar weinig Cambodjaans aan is. Een plaats om je dromen waar te maken of juist te verliezen.
In Sihanoukville, Cambodja, voelde Ruben Terlou zich een getuige van de wereldgeschiedenis. In korte tijd veranderden honderdduizenden Chinezen een slaperig kuststadje in een stad vol hotels en casino's. 'Die stad lééfde, dat was een organisme, dat piepte en kraakte en zwoegde, maar ging wel voort met een enorme vaart, en overal waren mensen die probeerden een graantje mee te pikken.'
Cambodja is met hoge snelheid aan het ‘verchinezen’, en Sihanoukville speelt daarin de hoofdrol. Ruim 90 procent van de bedrijven in de havenstad is in Chinese handen. De lokale autoriteiten maakten er in 2019 een lijstje van en kwamen uit op: 150 van de 156 hotels; 414 van de 436 restaurants; en 48 van de 62 casino’s in Sihanoukville die een Chinese eigenaar hebben.
China heeft sinds 2008 minstens 10 miljard euro geïnvesteerd in Cambodja, onder meer voor de aanleg van wegen, vliegvelden, sporen, dammen, satellieten en andere projecten.
In 2018 vestigden 210 duizend Chinezen zich in Cambodja, vooral aan de zuidkust. Dat was meer dan een verdubbeling ten opzichte van 2017. Het toerisme nam tussen 2012 en 2017 met meer dan 700 procent toe. Chinese toeristen waren goed voor een derde van de 6,2 miljoen bezoekers die Cambodja in 2019 ontving.
‘In Sihanoukville kwamen we terecht bij de eigenaar van een nachtclub. Die was ooit een succesvol ondernemer geweest in het nachtleven van Dongguan, een Chinese stad die door haar gok- en prostitutiepaleizen ook wel bekend stond als het Amsterdam van het Oosten.
'Zijn Club Mimi was een bizarre plek vol met danseressen uit Vietnam, Cambodja, Thailand, Rusland en noem maar op. Het was duidelijk dat je meer met deze vrouwen kon doen dan alleen dansen, als je daar de middelen voor zou hebben.
'Meneer Lan zat in zijn club en rookte hele dure sigaren en dronk cognac van 6000 dollar per fles. Hij was heel trots op zijn rijkdom en op wat hij had opgebouwd. Waarschijnlijk omdat hij heel goed besefte waar hij vandaan kwam. Hij vertelde me dat hij in armoede was opgegroeid in de bergen in het zuiden van China. ’s Winters liep hij op blote voeten en als het regende, lekte het dak. Een enorm contrast met zijn rijkdom nu.
'Zijn verhaal is tekenend voor zijn generatie Chinezen, die allemaal weten hoe het is om niks te hebben en koste wat het kost voorspoed najagen. Dat motiveert hen eindeloos om maar te blijven werken en te blijven investeren.
'Sihanoukville is zo’n stad waar honderdduizenden Chinezen naartoe trekken om geld te verdienen. Er wonen meer Chinezen dan Cambodjanen, ze bezitten al het vastgoed en op straat zie je meer Chinees dan Cambodjaans geschreven. De oorspronkelijke bewoners weten hun weg nauwelijks meer te vinden.'
'Li Xin is een danseres die ik ontmoette in de nachtclub van meneer Lan. Het was lastig praten daar, maar ik voelde wel meteen een soort klik met haar. Later heb ik met haar afgesproken, een lange wandeling door de regen gemaakt, en uiteindelijk leidde dat tot een openhartig gesprek. Ze drinkt met de gasten, en als zij en de klant daartoe bereid zijn, zal ze misschien meer met die klant doen, als de klant goed betaalt. Volgens velen geen waardig beroep, en dat vindt ze zelf ook.
'Wat ik indrukwekkend vond aan haar is dat zij eigenlijk haar gezondheid en haar lichaam opofferde voor een betere toekomst. Voor haarzelf – ze wil financieel onafhankelijk zijn, met een eigen winkel – maar ze stuurde ook wel geld naar China toe, zodat haar neef naar de universiteit kon, en om de ziektekosten van haar oude tante te betalen. Zelf verloor ze haar ouders voor haar zestiende al.
'Ik vroeg naar haar droom, en ze zei: ik heb al zo veel meegemaakt, mijn droom is al door het leven uitgewist. Dat greep me heel erg aan.'
'Cambodjaanse bouwvakkers pik je er zo uit in Sihanoukville. Ze doen de gevaarlijkste klussen zonder helm, of met hun motorhelm op, want die hebben ze wel. Phen Sophal had een relatief goede baan, als bestuurder van een graafmachine. Hij zegt dat hij erg blij is met zijn baan. Maar als dat niet zo zou zijn, zou hij het vast niet zeggen, uit angst ontslagen te worden. Hij woont samen met drie Chinese collega’s op het bouwterrein; ze slapen in stapelbedden. Hij probeert Chinees te leren, maar de meeste communicatie gaat nog altijd met handen en voeten.
'Het ging hem voor de wind in de bouw, daarom spoorde hij vrienden en familie uit zijn dorp aan om ook te komen. Tot zijn grote spijt. Hij nam me mee naar een afgesloten bouwplaats. Daar had een gebouw gestaan waar ze vier extra verdiepingen op zouden maken. Zijn dorpsgenoten woonden in datzelfde gebouw, alleen hij niet. Toen hij op een ochtend op zijn werk aankwam, was de flat verdwenen. Er lag alleen een hoop puin. Hij vertelde me dat zijn neef en een aantal vrienden daar zijn omgekomen.
'Ik vond het lastig met hem te communiceren. Vanwege de taal - ik had natuurlijk een tolk nodig, want aan Khmer is voor mij echt geen touw vast te knopen - maar ook omdat hij gewoon niet zo veel zei en nogal expressieloos was. Wat misschien ook wel begrijpelijk is, bij zo'n groot trauma. Maar bij een Chinees had ik er waarschijnlijk wel meer uitgekregen.'
Aan de kust van Cambodja is in enkele jaren een slapend backpackersdorp getransformeerd tot een gigantische stad met casino's, hotels en nachtclubs. Sihanoukville wordt gebouwd en bevolkt door Chinezen en Chinese investeerders en gelukszoekers overspoelen de stad. De Cambodjanen zijn sterk in de minderheid, kunnen de concurrentie niet aan en herkennen hun stad niet meer nu overal Chinese billboards te zien zijn.
Ruben Terlou drinkt met de baas van een nachtclub cognac van 6000 dollar per fles, leert er een Chinese danseres kennen en ontmoet een Cambodjaanse arbeider die vrienden en familie is verloren nadat een Chinees bouwproject instortte.
