Kinderen vragen zich af waar Rusland in hemelsnaam mee bezig is. Die vragen stellen ze ook hardop tijdens de geschiedenisles op school. Het Kremlin is zich daarvan bewust en grijpt in. Met lesprogramma’s, protocollen en instructiebijeenkomsten voor docenten dringt de overheid het klaslokaal binnen. Het artikel van The Village opent met de constatering dat zoals de oorlog in Rusland nu een ‘speciale operatie’ wordt genoemd, Poetins narratief van het verleden op vergelijkbare wijze binnenkort ‘geschiedenis’ zal heten.
De waarheid laat je thuis
In Moskou nam de inmenging van het Kremlin in het onderwijs de vorm aan van een online vergadering waarin geschiedenisdocenten werden toegesproken door Margarita Simonjan, de hoofdredacteur van het in Nederland geblokkeerde Russia Today, en door Maria Zacharova, vertegenwoordiger van het Ministerie van Binnenlandse zaken. De boodschap was dat docenten best hun eigen mening mogen hebben, maar dat daar op hun werk geen plek voor is. Leraren zijn in dienst van de overheid en moeten de visie van het Kremlin uitdragen.
Aan The Village vertellen de geschiedenisleraren uit de Russische hoofdstad anoniem hoe zij naar die bijeenkomst met Simonjan en Zacharova luisterden, hoe ze de druk van het Kremlin ervaren en hoe ze antwoord proberen te geven op vragen uit de klas. Want inderdaad, vooral de wat oudere leerlingen vanaf een jaar of vijftien stellen voortdurend vragen. Ze zijn handig met internet en lezen daar dingen die niet stroken met de propaganda, en ze zien hoe hun omgeving in rap tempo verandert, hoe winkels sluiten en bedrijven zich terugtrekken uit het land.
Voldemort
‘Zoals we van Harry Potter leerden: je moet Voldemorts naam juist hardop uitspreken,’ zo legt een dappere docent uit waarom hij in de klas toch het verboden woord ‘oorlog’ in de mond neemt in plaats van het voorgeschreven ‘speciale operatie’. Hij wil dat zijn leerlingen begrijpen hoe oorlog en onderdrukking werken, en daarom bespreekt hij met hen het verleden van de Goelag, en van de Eerste en Tweede Wereldoorlog.