Hoe investeren in de natuur miljardenwinsten oplevert

Niet alleen overheden en gemeenten, maar ook steeds meer bedrijven en investeerders zien in dat ze grote financiële risico’s lopen als ze geen rekening houden met de natuur. Nederlandse banken, verzekeraars en pensioenfondsen hebben namelijk wereldwijd zo’n 510 miljard euro aan financieringen uitstaan aan bedrijven die in hoge mate afhankelijk zijn van één of meerdere ecosysteemdiensten. Dat blijkt uit een recent rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving en de Nederlandsche Bank. Met het verlies van biodiversiteit lopen zij grote financiële risico’s, waarschuwt het rapport. 

Die waarschuwingen lijken te werken. In september ondertekenden 26 internationale banken, verzekeraars en pensioenfondsen, samen goed voor drieduizend miljard aan vermogen, een zogenaamde ‘Biodiversity Pledge’, waarmee ze beloven om met hun activiteiten en investeringen bij te dragen aan het herstel van biodiversiteit en ecosystemen.

‘Een goede zaak’, zegt Lars Hein. ‘Bedrijven en investeerders beginnen door te krijgen hoe belangrijk het behoud van de natuur voor hun eigen business is. Maar: dit soort ‘pledges’ zijn mooi, maar niet genoeg. In de praktijk zijn er nog steeds Nederlandse pensioenfondsen die bijvoorbeeld ontbossing financieren. Het is schandalig dat een Nederlands pensioenfonds  nog steeds de aanleg van oliepalm-plantages in primaire bossen financiert. Pensioengelden zouden moeten worden beheerd om onze toekomst veilig te stellen, niet om die te ondermijnen.’

Zo komt Hein voor zijn onderzoek al jarenlang in tropische veengebieden in ZuidOost-Azië, waar hij het bos beetje bij beetje heeft zien verdwijnen. Hein: ‘Je ziet het voor je ogen gebeuren. Veenbossen hebben in hun natuurlijke staat een heel hoge CO2-opslag, een heel hoge biodiversiteit, potentie voor recreatie, en ze reguleren de waterkringlopen van een hele regio. Maar als deze gebieden worden ontbost en ontwaterd voor kap of landbouw gaat dat snel verloren – soms kom je vijf jaar later op dezelfde plek en zie je in plaats van bos een grote kale, afgebrande vlakte.’ 

Volgens Hein is het belangrijk dat er nu een intentie is vanuit de financiële sector om iets aan de biodiversiteit te doen. Maar, benadrukt hij, bedrijven en investeerders zoals pensioenfondsen moeten veel beter monitoren en transparant zijn over waar hun geld terecht komt. De stromen van de financiering van producten en leningen die banken geven zijn enorm complex. Vaak weten banken zelf ook niet precies waar hun geld terechtkomt op lokaal niveau.

Om ervoor te zorgen dat de ‘biodiversiteitsbelofte’ geen lege belofte blijft, werkt een klein groepje financiële instellingen al langere tijd aan een systeem om de positieve en negatieve impact van investeringen op biodiversiteit te meten. Met het ‘PBAF-partnership’ willen de instellingen, waaronder initiatiefnemer ASN Bank, Robeco en Triodos Bank, hun ‘biodiversiteitsvoetafdruk’ in kaart brengen.

‘Met dit instrument willen we ervoor zorgen dat bedrijven gaan rapporteren over de impact van hun activiteiten op de biodiversiteit’, vertelt Roel Nozeman, biodiversiteitsexpert bij de ASN Bank. ‘Hoe wordt het land gebruikt, wat voor stoffen worden geloosd in de rivier en waar komt het plastic afval terecht? Hier wordt tot nu toe nog heel weinig over gerapporteerd.’ 

In de toekomst kan het meetinstrument ertoe leiden dat bedrijven die ecosystemen ondermijnen, moeilijk aan financiering komen. En dat is hard nodig volgens Nozeman. ‘We komen erachter dat het eigenlijk goedkoper is om de natuur beter te beschermen, dan haar te repareren. In de financiële wereld heerst een steeds groter besef dat biodiversiteit ertoe doet, ook voor de eigen portemonnee’.