De demonstranten die afgelopen zaterdag bijeen kwamen tegen de verbreding van de A27, hebben een simpele eis: laat de bomen staan. Kan hun protest het bos redden?

Op de eerste dag van de lente organiseerde de actiegroep Amelisweerd niet Geasfalteerd opnieuw een protest tegen het kappen van 800 bomen voor de verbreding van de A27. Cora van Nieuwenhuizen (VVD) nam vorig jaar dit besluit. De uitvoering moet beginnen per 2022.

Maar veel Utrechters zien daar geen heil in. 100.000 mensen tekenden de petitie om het plan te stoppen. Amelisweerd is namelijk een landgoed waar oude bomen staan, veel dieren leven, en waar mensen uit Utrecht en de omgeving (Bunnik, Houten, Nieuwegein, onder andere) graag naartoe fietsen om te ontsnappen aan het tumult van de stad.

'Kaag stop de zaag'

Bij de ingang van het landgoed probeert een vrouw, gehurkt in het bladerdek, een draad door het oog van de naald te halen. De afgelopen maand hebben tientallen vrijwilligers gewerkt aan spandoeken, die op deze dag aan elkaar  een lint vormen van bijna 500 meter. Het is een baken dat de weg wijst langs de bomen, naar het veld waar straks de demonstratie begint. Versierd met leuzen als ‘zonder bos zijn we los(t)’, ‘Kaag stop de zaag’ en ‘krijg de asfaltering’.

 

Reigers, dassen en otters

Op deze zonnige zaterdag in maart stroomt Amelisweerd vol met recreanten. Al gauw is niet langer duidelijk wie er een toevallige voorbijganger is, en wie er actie voert. In hun waardering van het bos overlappen deze groepen bijna vanzelfsprekend.

Een slome reiger vliegt over, een tak bungelt in zijn bek. Een wat oudere dame wijst naar de boomtop waar het dier neerstrijkt. ‘Kijk, het zit vol met reigernesten. Vroeger zaten ze overal in de omgeving. Alle bomen zaten vol.’ En inderdaad, wie omhoog kijkt ziet een reiger-nederzetting van zeven of acht nesten in dezelfde kruin. Zo vroeg in de lente hebben de bomen nog geen bladeren, en de vogels nog geen privacy.

Sommige eiken op landgoed Amelisweerd zijn al meer dan 150 jaar oud. Bomen van die leeftijd komen in Nederland nog weinig voor. Een gemiddelde eik kan tot 800 diersoorten huisvesten. Van microscopische schimmels, mossen, en insecten, tot roofvogels en knaagdieren. Onlangs zijn er op het landgoed dassen gespot. Ook heeft de otter er recentelijk zijn terugkeer gemaakt.

Het is weer mei in maart

Het gezellige rumoer van vrijwilligers en voorbijgangers valt stil als in de verte gezang en tamboerijn opdoemt, en een tafereel dat eruitziet als een scene uit The Handmaid's Tale. Gesluierde figuren in rode gewaden marcheren kalm in synchrone choreografie voorbij. Gevolgd door het Klimaat Actiekoor, leden van Partij voor de Dieren, en twee politieagenten.

De muziek heeft het koor speciaal voor dit protest geschreven. Ze zingen teksten als 'ons enig leefterrein is nu aan het vergaan' en 'we gaan eraan' en 'het is weer mei in maart (...) en de vogels van de kaart'.

Een heilig woud

Het heeft iets weg van een religieuze optocht, dat het woud tot een heilige plaats transformeert. Dat is ook de bedoeling, vertelt Marco, een Italiaanse student die met ze meeloopt. Hij doet onderzoek naar de actiegroep Extinction Rebellion, waar de rode figuren aan gelieerd zijn. Deze Red Rebel Brigade is een internationale performance groep, die bij protesten opduikt om een moment van rust en bezinning in te luiden.

Na hun korte optreden, volgt de Red Rebel Brigade het spoor van spandoeken het bos uit, naar de brug over de snelweg. Een cameraploeg van RTL Nieuws filmt hoe de demonstranten met lede ogen de snelweg onder zich bezien. Het is er vandaag vrij rustig. Het verkeer loopt gestroomlijnd door. Er is geen teken van file, of infarct.

Ik ga de boom in

De Brigade zet voorts naar Landhuis Nieuw Amelisweerd, waar de demonstratie plaatsvindt met podium, toespraken en muziek. Op het veld staan iets meer dan 200 mensen, het toegestane maximum. Een vrijwilliger, Doenja, deelt mondmaskers en stickers uit. Op de stickers staat een webadres: ikgadeboomin.org. Hier kunnen vrijwilligers zich aanmelden als reservist, om de bomen te bezetten op het moment dat ze met de zaag komen. 

Of Doenja zelf ook de boom in gaat? ‘Ik weet niet of ik überhaupt in staat ben om in een boom te klimmen. Maar ik heb me wel opgegeven.’ Een andere vrijwilliger weet het ook. ‘Ik ga het doen.’ Hij heeft het nog nooit eerder gedaan, een boom bezet houden. Zou hij snel naar beneden komen als hem dat werd gevraagd? ‘Niet bij de eerste vraag al. Ik weet het niet. Ik hoop dat het niet zal hoeven.’

Geen generatiestrijd

Lola, een 17-jarig lid van de Jonge Klimaatbeweging, spreekt de menigte toe. Ze vertelt hoe ze vlakbij Amelisweerd is opgegroeid, hoe ze hier elk jaar de lente zag beginnen, hoe ze hier op haar eerste date ging. ‘Als ik de hoop verlies fiets ik naar dit bos. Voor Utrechtenaren is het een plek van pauze, rust. Utrecht wil geen verbreding, die bomen zijn van ons!’

De klimaatstrijd wordt regelmatig afgetekend als een generatieconflict. Maar wie rondkijkt naar de mensen, moet concluderen dat minstens de helft van de bezoekers ten minste boven de 40, al dan niet 50 jaar oud is. Immers zijn het de ouderen die vooral gebruikmaken van het landgoed, met zijn wandelpaadjes, fietspaadjes, boerderijtjes en cultureel erfgoed. Waar je makkelijk kunt parkeren, en in betere tijden een kopje koffie kunt drinken bij de Veldkeuken. 

Bovendien zijn het de ouderen die in een levensspanne het groene landschap hebben zien verkleuren tot grijs asfalt. In 1982 waren er ook al protesten waren tegen de aanleg van de A27 dwars door het toen nog dichtgegroeide natuurgebied. Tegenstanders bouwden toen hutten in de bomen, maar tevergeefs. Wie de strijd destijds verloor, heeft nu een tweede kans.

'Wie in 1982 het gevecht verloor, heeft nu een tweede kans'

'Echte verandering ontstaat wanneer mensen de straat op gaan, en niet bang zijn de strijd aan te gaan met de gevestigde orde’

Een simpele eis

Een gezant namens de Internationale Socialisten spreekt de menigte toe: ‘Als ik zeg klimaatverandering, zeggen jullie: systeemverandering!’ De instructies zijn duidelijk, toch vindt hij weinig wederhoor. Dat de beweging tegen de snelwegverbreding onderdeel is van een grotere strijd tegen het kapitalisme, is voor velen niet aan de orde. Bovendien zit de teloorgang van de linkse partijen nog vers in het geheugen. Maar voor het slotwoord lopen de aanwezigen iets warmer: ‘echte verandering komt omdat mensen de straat op gaan, en niet bang zijn de strijd aan te gaan met de gevestigde orde.’

Maar wat voor politiek-economische lagen er ook om de verbreding van de A27 heen zitten, in welke kluwe van vergunningen, begrotingen, uitbreidingsplannen het ook zit gewikkeld, het maakt de demonstranten niet uit. Neem al die ruis weg, en wat overblijft is een verzoek dat zo eenvoudig is, dat het moeilijker is om hem niet in te willigen: laat alles hier zoals het is.