Bruno Latour (1947) is schrijver van verschillende invloedrijke boeken en professor aan Sciences Po in Parijs. Vanuit zijn positie als wetenschapsantropoloog is hij uitgegroeid tot een van de meest vooraanstaande figuren in het debat over het Antropoceen.
Technology is society made durable.
Latour wordt vaak gezien als een van de belangrijkste denkers van onze tijd en houdt zich voornamelijk bezig met de relatie tussen wetenschap, technologie en samenleving. In zijn recente werk concentreert Latour zich op klimaatverandering en op onze huidige ‘moderne’ wereld. Zo geeft hij de reeks lezingen Facing Gaia waarin hij verkent hoe het leven er in het Antropoceen uitziet.
meer artikelen bij deze aflevering
Latour studeert filosofie, maar tijdens zijn promotieonderzoek maakt hij een carrièreswitch naar de antropologie. Toch vind je in Nederland zijn boeken vaak onder het kopje filosofie, in de VS juist onder science and technology en in Frankrijk eerder bij de sciences sociales. Latour is dus lastig te plaatsen, want: waar heeft hij zich niet over uitgelaten? Tegendraads is hij altijd geweest. Geboren uit een wijnfamilie in Beaune, Bourgogne (niet te verwarren met het Château Latour uit Bordeaux), noemt hij zichzelf in zijn vroege jaren streng katholiek. Daarnaast volgt hij de meest recente ontwikkelingen van denkers als Jacques Derrida en Felix Serres op de voet.
In de late jaren '70 introduceert Latour het begrip ‘wetenschapsantropologie’. Aan de hand van antropologische onderzoekstechnieken bestudeert hij de totstandkoming van wetenschappelijke kennis. Hij beargumenteert dat wetenschappelijk onderzoek geen lineaire weg naar het vinden van de waarheid is, maar eerder een chaotische en menselijke activiteit, waarbij ook sociale en politieke aspecten een centrale rol spelen.
We would be better off thinking of nature as a tiger than as a docile and compliant automaton that can never threaten our survival.
schrijver
Latour behoort tot de grondleggers van de actor-netwerktheorie (ANT). Deze theorie stelt dat mensen en niet-mensen (objecten) in principe gelijk aan elkaar zijn en dat beide het vermogen hebben om de wereld om hen heen te kunnen veranderen. ANT betoogt dus dat objecten, net als mensen, ook een vorm van agency (handelingspotentiaal) kunnen bezitten.
Op deze theorie zijn Latours bekendste boeken gebaseerd: Laboratory life (1979), Science in Action (1987) en Nous n’avons jamais été modernes (Wij zijn nooit modern geweest) (1991). In zijn laatste boek onderzoekt hij de tweedeling die vaak wordt gemaakt tussen samenleving en natuur. Latour interpreteert dat wat wij ‘moderniteit’ noemen, slechts een begrip is, bedacht door de mens zelf. Zijn boek is eigenlijk een les over bescheidenheid: we zijn niet zo speciaal als we denken. Het idee dat natuur natuurlijk is en de samenleving kunstmatig, is volgens Latour slechts een door de mens bedachte illusie. Het verschijnsel klimaatverandering is dan ook meer een hybride vorm; we kunnen het niet als een natuurlijk verschijnsel typeren, maar ook niet enkel als iets sociaals beschouwen.
Onze internationale regeringen hebben vaak moeite om met dit soort hybride verschijnselen om te gaan. Daarom pleit Latour voor een Parlement der Dingen. Dit moet een plek zijn waar politiek, wetenschap en natuur samenkomen, en waar alle objecten en hybride verschijningen hun eigen vertegenwoordigers hebben.
Bekijk hieronder een kort interview met Bruno Latour over klimaatverandering: