Ambassadeur van ecologisch herstel

Journalist en filmmaker John D. Liu ontpopte zich tot een voorvechter van biodiversiteit en ecologisch herstel.

'Kijkend naar de consumptiemaatschappij zie ik leegte,' schrijft John Liu. 'Maar in functionerende ecosystemen zie ik hoe generaties van leven zich transformeren tot volgende generaties. Dat stelt me gerust.' De journalist en filmmaker ontpopte zich tot een voorvechter van biodiversiteit en ecologisch herstel.

De Amerikaan John Dennis Liu studeerde journalistiek in de VS. In 1979 vertrekt hij naar China en helpt in Beijing met het opzetten van de Chinese divisie van CBS News. Het land is zich razendsnel aan het ontwikkelen – het tempo en de omvang beginnen Liu zorgen te baren. Zijn fascinatie voor ecosystemen weerspiegelt zich dan al in de natuurdocumentaires die hij maakt voor onder andere ZDF (Duitsland), RAI (Italië), National Geographic en BBC World.

Missie

In 1995 filmt Liu het Löss-plateau in China. Ooit was het gebied de bakermat van de Chinese Han-beschaving, waar Liu's eigen voorouders van afstammen. Maar Liu trof de meest weggespoelde plek ter wereld aan. Staand op de bergen was er rondom hem 360 graden aan vegetatieloze, onvruchtbare vlakte. De achtergebleven bevolking werd getergd door overstromingen, droogte en hongersnood.
Liu zag daar hoe door een grootschalig en duur overheidsproject een deel van het plateau probeert om te vormen. Het resultaat is bijna surreëel - de verdorde vlakte is verworden tot een idyllische oase van groen. De rivieren zijn getemperd door de wortels van de vegetatie en de grond is weer vruchtbaar. Liu staat versteld: de mens kan dus ook een herstellende invloed uitoefenen op zijn ecosystemen, in plaats van deze systematisch uit te putten en uit te roeien.

Met kennis komt verantwoordelijkheid, vindt Liu. Hij trekt zich terug uit de journalistiek en begint in 1997 het Environmental Education Media Project (EEMP), dat zich richt op ecologisch herstel: het doen terugkeren van biomassa, organische materie en biodiversiteit. Zijn missie: aantonen dat ecologisch herstel niet alleen mogelijk is, maar ook nog eens economisch zinvol – zowel voor de plaatselijke bevolking als voor overheden.

Zo documenteert Liu met zijn filmploeg grootschalige ecologische projecten in China, Rwanda en Ethiopië. Zijn project is een groot succes – Liu is uitgegroeid tot dé ambassadeur van ecologisch herstel. Op uitnodiging van geïnteresseerde overheden en bedrijven reist hij de wereld rond om zijn verhaal te verspreiden. De presentaties en analyses van EEMP leiden geregeld tot aanpassing van overheidsbeleid en de opstart van nieuwe projecten.

Oprukkende woestijnen

Zowel de beleidsmakers als de massa nemen vaak aan dat de schadelijke impact van de mens op het klimaat begon bij de uitstoot van broeikasgassen, legt John Liu uit. ‘Het punt is dat dit slechts gedeeltelijk juist is. De menselijke impact op het klimaat begon al lang daarvoor, toen mensen begonnen de biomassa, organische materie en biodiversiteit te beschadigen. In de laatste decennia is dat fenomeen erg toegenomen.'
Een afname in deze drie componenten zorgt voor hogere temperaturen en een verlies aan vruchtbare grond, aldus Liu. Water dat niet wordt opgevangen door planten en bomen gaat verloren in tijden van droogte: de verwoestijning zou oprukken.

Oneindig

De projecten die Liu vastlegt zijn prachtig, maar niet genoeg, concludeert hij. Om de afgang van onze ecosystemen te stoppen, moet de mensheid zichzelf fundamentele vragen gaan stellen: wat is de waarde van een gezond ecosysteem? Wat is de waarde van vruchtbaarheid?
Liu zelf ziet de oplossing in een verandering in de manier waarop de mensheid met geld omgaat: goederen en diensten hebben een hogere waarde dan de ecosystemen waaruit ze zijn ontgonnen. Deze ongelijke waardering werkt de vernietiging van de systemen in de hand, en is daarmee verwant aan een groot aantal wereldwijde problemen.
'Maar in feite is ons ecosysteem onbetaalbaar,' aldus Liu. 'Als ons monetair systeem deze echte waarde zou handhaven, zouden we productieketens kunnen omkeren.'
Het eindresultaat: een duurzame economie, en één met een nieuwe productielimiet: een oneindige.

John Liu is ambassadeur van ecologisch herstel bij de International Union for Conservation of Nature (IUCN), directeur van het Environmental Education Media Project (EEMP) en hij doceert aan de George Mason Universiteit in Virginia.