Het Spoor Terug
Ras breekt het uur der vrijheid aan 6: Adieu Menier Pierre
Zesde deel van de dertiendelige serie gedramatiseerde documentaires 'Ras breekt het uur der vrijheid aan' over het roerige einde van de 19de eeuw.
Deze aflevering gaat over de onmenselijke werkomstandigheden en de eerste opstand in glas- en aardewerkfabriek 'Regout' in Maastricht.
Beschrijving
Met de uitdrukking 'Iech verzoep mien jonge nog liever es tot iech hun potteman loat weure' wordt in Maastricht de afkeer verwoord voor de onmenselijke werkomstandigheden in de aardewerkfabrieken van de Regouts, die symbool werden in Nederland voor uitbuiting. Onder leiding van Gerard Pieters en Willem Vliegen komt de socialistische arbeidersbeweging van de grond en ontbrandt een felle strijd tegen de kongsi van kerk en kapitaal. In 1895 breekt een staking uit die drie weken zal duren , een einde maakt aan de serie loonsverminderingen en een enorme impuls betekent voor de arbeidersbeweging in Maastricht.
Met nagespeelde 'historische fragmenten' van:
- het verhoor van Jan Hendrik van Wijnen, kapelaan van de Mattthiasparochie, door de Enquêtecommissie die de Arbeidsomstandigheden onderzocht. Hij is diep bewogen door het lot van de arbeiders bij Regout en de gevolgen van de nachtarbeid op kinderen en schetst o.a. het werk van de
ovenuithalers in de aardewerkfabrieken;
- het verhoor van Pierre Regout, directeur van de glasfabriek, door de Enquêtecommissie die de Arbeidsomstandigheden onderzocht;
Aan het woord:
- de Maastrichtse arbeider Gerard Pieters, die op negenjarige leeftijd is gaan werken bij Regout en later stoker wordt op de papierfabriek van Lhoest. Stokers werken in continudiensten, in zogenaamde 'schichten', 12 uur per dag of per nacht. Pieters wordt actief in de Sociaal Democratische Bond, schrijft in 'Recht voor Allen' en richt een afdeling van de Bond voor Algemeen Kies- en Stemrecht op. Bij zijn politieke werk ondervindt hij veel tegenstand vanuit de kerk.
- arbeidster Barbara Gordijn. Haar vader, marmerslijper, is overleden aan de zgn. 'pottemennekensziekte', long-tbc tengevolge van stof. Zij werkt 10 uur per dag in de glasfabriek;
- de 11-jarige Sjeng van der Staaij die op zijn veertiende leerjongen wordt op de glasblazerij.
rolverdeling:
Dik Blok als voorzitter Verniers van der Loeff,
Hans Hos als kapelaan Wijnen
Frans Keulen als Sjeng van der Staaij
Til van der Kooy als Barbara Gordijn
Sjef Piters als Pierre Regout
Ber Veugen als Gerard Pieters
De serie 'Ras breekt het uur der waarheid aan' is gebaseerd op interviews met en getuigenissen van arbeiders en bazen zoals die zijn vastgelegd in het rapport van de 'Parlementaire Enquête naar de Arbeidsomstandigheden in Nederland van 1887', kortweg de 'Arbeidsenquête van 1887'.
De serie is onderscheiden met de Zilvereren Reissmicrofoon 1990.
Uitgebreidere documentatie aanwezig in VPRO archief
Muziek Bennie Huisman